In het tweede deel van dit tweeluik over de bijzondere carrière van Merel Pontier, strafrechtadvocate in de VS en alumna van Erasmus School of Law, lees je het verhaal van Clinton Young. Clinton zat sinds 2003 in een dodencel voor twee moorden die hij niet gepleegd heeft. Vanaf het moment dat Pontier hoorde van zijn verhaal, liet het haar niet meer los. Hoe Clinton in de dodencel terechtkwam en hoe hij er uiteindelijk weer uit kwam, lees je hier.
Clinton Young zat sinds 2003 in een dodencel voor twee moorden die hij niet gepleegd heeft. Ballistisch bewijsmateriaal toont aan dat Clinton de eerste moord niet heeft gepleegd. Voor de tweede moord was er nooit belastend bewijs, behalve de getuigenissen van de medeverdachten die een beschuldigende verklaring afleggen in ruil voor strafvermindering. Pontier zet zich als strafrechtadvocate in Texas in tegen de doodstraf en vecht voor gerechtigheid in de zaak van Young. Zij vertelt ons zijn verhaal.
De zaak van Clinton Lee Young
“Clinton Young is in 2003 ter dood veroordeeld na een veroordeling voor twee moorden. Hij zou tijdens een autorit een marihuanadealer door het hoofd hebben geschoten en een dag later zou hij met een van de opgepakte medeverdachten een willekeurige automobilist hebben ontvoerd en vermoord.”
“Voor ze werden opgepakt, kende Young de andere medeverdachten nog maar net. De andere drie waren echter een hechte vriendengroep en wezen dan ook alle drie naar Clinton als de dader van de moorden, door belastende, maar vaak ook tegenstrijdige verklaringen af te leggen. Young hield tegelijkertijd vast aan de cultuur waarin hij was opgegroeid en besloot vanaf het moment dat hij werd opgepakt te zwijgen, “dat is immers een regel van de straat”, zo stelt hij. Toen hij echter ontdekte dat de andere drie een verklaring hadden afgelegd, wist Young dat hij diep in de problemen zat.”
“Daarna besloot hij wel te praten en legde hij uit dat hij de eerste moord niet gepleegd kón hebben. Hoe kon hij immers vanaf de bijrijdersstoel de bestuurder in zijn linkerslaap schieten? Dit terwijl een van de medeverdachten, David Page, buiten naast de auto stond: in de ideale schietpositie. Ook de tweede moord kon Young niet op zijn geweten hebben. De reden dat dit slachtoffer werd vermoord, was omdat Page tijdens de ontvoering uitvoerig over zijn criminele verleden had gesproken en informatie had gedeeld die belastend was voor hem. Daarom moest deze man vermoord worden, hij wist immers te veel. De jury bevond Clinton in 2003 echter schuldig aan beide moorden op basis van de verklaringen van de andere verdachten. De rechter veroordeelde hem vervolgens tot de doodstraf, ondanks het gebrek aan overtuigend bewijs”, aldus Pontier.
Geen woord gezegd
Pontier was vanaf het moment dat ze van de zaak hoorde geïnteresseerd. Door het briefcontact dat zij met Clinton had, bouwde ze een vriendschapsband met hem op. Daarom had haar eerste ontmoeting met hem ook een grote impact op haar: “Ik was 24 en nog nooit in een gevangenis geweest, laat staan een high security prison in Amerika. Alles werd gefouilleerd, gescand en onderzocht. Ik liep naar binnen en Clinton werd geboeid binnengebracht door twee bewakers. Dat is het moment waarop ik me realiseerde wat de realiteit daar is: die persoon met wie je al een vriendschap hebt opgebouwd zit in een dodencel, wachtend op zijn executie. Dat deed wel echt iets met me, ik vond het moeilijk om dat te zien, en ik had daarna een paar dagen nodig om het te verwerken. Volgens mij heb ik tijdens mijn eerste bezoek geen woord gezegd, maar gelukkig praat Clinton heel veel.”
Ontsnapt aan de dood
Vlak voor Clintons geplande executie in 2017, werd uit nieuw onderzoek duidelijk dat er kruitsporen zaten op de handschoenen die vlak bij het lichaam van het slachtoffer waren gevonden. Op de handschoenen werd ook DNA gevonden, DNA van David Page. “Deze kruitsporen en het DNA-onderzoek dat al eerder was verricht, waren genoeg reden om te twijfelen aan de schuld van Clinton en daarom werd zijn executie uitgesteld”, vertelt Pontier.
Tegelijkertijd gebeurde er meer in 2017. “De assistent-officier van justitie, die de zaak vanaf de arrestatie van Clinton had begeleid, ging met pensioen en een nieuwe aanklager nam de zaak over. Deze nieuwe aanklager nam een verhoor af met David Page, de medeverdachte, waarin deze toegaf het eerste slachtoffer te hebben ontvoerd. Deze nieuwe verklaring werd echter niet gedeeld met de verdediging, maar door de officier van justitie achtergehouden. Nadat er in 2017 ernstige twijfels waren ontstaan over de schuld van Clinton, werd in 2019 een hoorzitting gepland waarin het nieuwe bewijs zou worden toegelicht om de zaak eventueel te heropenen. In deze zitting zou ook aan het licht komen dat de nieuwe officier dit interview achterhield.”
Echter gebeurde er toen iets wat niemand van Clintons verdediging zag aankomen, ook Pontier niet: “In 2019 kreeg ik een belletje van Clintons toenmalige advocaten: “Merel dit ga je niet geloven. Er is net bekend geworden dat de assistent-officier die tot 2017 aan de zaak van Clinton werkte, ook voor de rechter al die tijd in het geheim als juridisch adviseur in Clintons zaak heeft gewerkt. Hij heeft als adviseur alle vonnissen geschreven.” Dat geloof je toch niet?” Door deze geheime rol hebben de officier en de rechter een ernstige inbreuk gemaakt op de scheiding tussen de rechterlijke en uitvoerende macht.
“Het leek erop dat de nieuwe assistent-officier van justitie, om haar eigen hachje te redden, declaraties die de dubbele pet van de vorige officier aantonen, openbaar had gemaakt. Als gevolg ging die hoorzitting in 2019 niet door en stond de zaak tegen Clinton direct op losse schroeven. In september 2021 oordeelde de rechter definitief dat Clintons veroordeling en doodstraf ongeldig moeten worden verklaard, de hele zaak opnieuw behandeld moet worden en dat Young de dodencel mocht verlaten; ‘een doorbraak’ in de zaak.”
Problemen in het Amerikaanse strafrecht
De zaak van Clinton brengt een aantal misstanden en weeffouten in het Amerikaanse strafrechtsysteem aan het licht. Veel Europeanen zijn kritisch over juryrechtspraak en zouden wellicht ook bij deze zaak de schuld bij dit systeem leggen. Pontier is echter geen tegenstander van juryrechtspraak: “Als alle bewijsstukken beschikbaar zijn en op een eerlijke manier bij de jury terechtkomen, kan de jury echt tot rechtvaardige rechtspraak komen. Het probleem ontstaat wanneer de bewijsstukken niet (volledig) bij de jury terechtkomen, zoals in de zaak van Clinton.”
Als tweede probleem benoemt Pontier het stelsel van pro-deo advocaten in de Verenigde Staten. “Amerikanen die minder te besteden hebben, krijgen in strafzaken een public defender toegewezen. Deze advocaten hebben een hoge werkdruk (zij behandelen veel meer zaken dan reguliere advocaten) en worden slecht betaald, wat de kwaliteit van de verdediging van deze Amerikanen niet ten goede komt. In Clintons zaak was de hoofdadvocaat zelfs voorwaardelijk geschorst”, vertelt Pontier. “Hij mocht officieel niet eens pleiten op dat moment.” Het systeem van public defenders werkt niet naar behoren en daarnaast hebben verdachten na veroordeling niet langer het recht op een pro-deo advocaat, waardoor hun toegang tot betaalbare rechtsbijstand wegvalt. Hoewel Pontier zelf geen public defender is, doet zij haar zaken wel pro-deo. “Ik wil niet dat mensen die onterecht vastzitten moeten betalen voor rechtsbijstand. Het voelt niet goed om hier geld voor te vragen, dus dat wil ik ook niet gaan doen. Dat maakt het wel lastig voor mezelf, maar ik vind het belangrijk om mensen zoals Clinton te kunnen helpen, want iedereen verdient goede rechtsbijstand.”
Pontier is eveneens kritisch over het democratische kiesstelsel van rechters en district attorneys in de Verenigde Staten. “Amerikanen zien het als een vorm van zuivere democratie, maar voor Europeanen is het juist logisch dat rechters voor het leven door de koning worden benoemd. Het gevolg van het democratische element in de V.S. is dat rechters en de officieren van justitie er een politieke agenda op nahouden. Als ze herkozen willen worden, moeten ze immers aan het electoraat kunnen laten zien dat ze zich hebben ingezet voor gerechtigdheid. Tough on crime is daarbij een effectieve manier om de kiezers te overtuigen van hun competentie”, vertelt Pontier.
Toekomst voor Clinton
“In oktober 2021 is Clinton overgeplaatst van de maximum security prison in Livingston naar een county jail, waar hij in voorarrest zat in afwachting van zijn nieuwe proces. Sinds zijn veroordeling in 2003 heeft Clinton in isolatie gezeten. Daarom hebben ze hem gedurende de eerste periode van zijn voorarrest ook in isolatie gezet”, zo vertelt Pontier. “Als ze hem nu gelijk in een reguliere slaapzaal met 25 andere gevangen hadden geplaatst, zou dat een hele lastige situatie zijn.” Op 20 januari 2022 is Clinton op borgtocht vrijgekomen, waardoor hij in vrijheid zijn nieuwe proces kan afwachten. “Dit was het meest ongelofelijke moment ooit. Ik kan niet omschrijven hoe het was om Clinton de gevangenis uit te zien lopen”, beschrijft Pontier.
Toen in september duidelijk werd dat de zaak volledig opnieuw moest worden gedaan, was Pontier euforisch; “Ik was zo enthousiast dat ik mijn assistente heb gevraagd om de uitspraak voor te lezen, mij lukte het niet. Ik heb vervolgens Clintons familie gebeld, tegelijkertijd werd het landelijk nieuws dat iemand uit de dodencel zou komen.” Hoewel de blijdschap groot was, komt er een hele hoop werk kijken bij de uitspraak over Clintons zaak. “Ik ben de hele dag bezig met dingen regelen, we zijn inmiddels drie maanden verder en we zijn nog steeds iedere dag bezig. Je kunt wel even van zo’n geluksmoment genieten, maar daarna is het weer volle bak aan het werk. Ik heb goede hoop voor de toekomst; Clinton krijgt een nieuw proces en wij gaan er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het proces deze keer eerlijk verloopt.”
- Gerelateerde content
