Het aantal mensen met dementie neemt toe, toch komen er geen verpleeghuizen bij. In de toekomstvisie van minister Helder van Langdurige Zorg staat namelijk langer thuis wonen centraal. Is het nu eigenlijk goedkoper als mensen langer thuis wonen? De zorg komt dan immers voor een groot deel op mantelzorgers terecht. Volgens zorgeconoom dr. Bram Wouterse is dat gek genoeg niet zo: “Als je goede kwaliteitszorg wil blijven leveren is een verpleeghuis goedkoper dan thuiszorg.”
De zorg voor mensen met dementie vindt steeds vaker plaats ‘achter de voordeur’. Hoe kijk jij hier als zorgeconoom tegenaan?
“Het is een ontwikkeling die we al langere tijd zien. Mensen willen ook langer thuis wonen. Maar het is de vraag of we wel goede zorg aan huis kunnen bieden, vooral aan patiënten die eigenlijk naar het verpleeghuis moeten. Voor ouderen die 24 uur per dag zorg nodig hebben en die niet over een sociaal netwerk beschikken is thuisblijven een minder goede optie. Ze krijgen een mindere kwaliteit zorg dan dat ze in een verpleeghuis zouden krijgen. Daar is er iemand die dag en nacht op je let en dat is zeker bij mensen met dementie heel belangrijk. In de thuiszorgsetting is nachtverpleging bijna niet te organiseren. Dat is echt een probleem. In de Wet Langdurige Zorg is te lezen dat deze mensen 24 uur per dag zorg nodig hebben en dat staat er niet voor niets.”
Maar is verpleeghuiszorg niet duur?
“Ja, het is zeker duur maar het leveren van goede zorg aan huis is ook heel duur. Als je kijkt naar wat het kost om iemand thuis dezelfde kwaliteit en dezelfde hoeveelheid zorg te geven als in het verpleeghuis, is de zorg voor een goede prijs bijna niet te organiseren. Al zeker niet voor mensen in een latere fase van hun dementie. Als je dezelfde soort zorg wil bieden, heb je net zoveel personeel nodig als in het verpleeghuis. Misschien zelfs nog wel meer, omdat thuiszorg minder efficiënt is. Een verpleegkundige moet op de fiets of met de auto van de ene persoon naar de andere. Daar zit natuurlijk allemaal tijdsverlies in. Het is efficiënter om de zorg in een grotere afdeling met dezelfde soort patiënten te organiseren.”
Als het niet goedkoper is, waarom maak de minister dan deze keuze?
“De besparing zit hem vooral in het feit dat ouderen zelf voor hun woning blijven betalen. Als je naar het verpleeghuis gaat, betaalt de overheid de woonkosten. Voor de persoon zelf betekent het niet dat er meer geld is voor de zorg. Het zorgdeel blijft hetzelfde. Het risico bestaat dat je met datzelfde potje eigenlijk minder zorg kan krijgen dan als je naar het verpleeghuis gaat.”
Als je het zo uitlegt klinkt het als een verschraling van de zorg voor mensen met dementie. Is dat ook zo?
“Het betekent in ieder geval dat mensen met dementie thuis inderdaad minder zorg zullen krijgen dan in een verpleeghuis. Het betekent ook dat de omgeving langer en intensiever mantelzorg moet leveren. De bevolking vergrijst en de krapte op de arbeidsmarkt is enorm. Het aantal mensen dat in de zorg moet gaan werken gaat enorm toenemen. We moeten met zijn allen nadenken welke kwaliteit van zorg we nog kunnen bieden. Langer thuis wonen kan een goede optie zijn voor mensen die daar vrijwillig voor kiezen. Maar als je het aantal verpleeghuisplekken echt beperkt, komt er een moment waarop mensen niet meer naar het verpleeghuis kunnen. Ze eindigen met minder zorg en een hoger gebruik van mantelzorg.”
Een hoger gebruik van mantelzorgers. Wat is daar het economische effect van?
“Soms wordt er gedacht dat mantelzorg gratis is. Vanuit het perspectief van de overheid is dan ten dele zo, maar voor de mensen zelf is het helemaal niet gratis. De kosten voor mantelzorgers zijn best wel hoog. De waarde van mantelzorgers is twintig miljard. Dit houdt in dat als mantelzorgers hun tijd zouden steken in werken of andere dingen, ze twintig miljard zouden kunnen omzetten. Dat is ongeveer evenveel als dat we aan de gehele langdurige zorg uitgeven.”
Worden de totale zorgkosten dan wel lager?
“De zorgkosten worden zeker niet lager. Ze verschuiven alleen deels naar de mantelzorgers en deels naar andere wettelijke regelingen. De gemeente zal misschien een stukje van die kosten moeten opvangen als het gaat om aanpassingen in het huis. Maar het verplaatsen van zorg, zeker de intensieve zorg, van het verpleeghuis naar thuis levert zeker geen kostenbesparing op. Het is hoogstens een verschuiving van de kosten voor de overheid.”
Dit artikel is overgenomen van KRO-NCRV Pointer van 30 september.
- Universitair Docent
- Meer informatie
Zondag 2 oktober werd meer gesproken over dit onderwerp in de tv-uitzending van 2 oktober. Geen nieuwe verpleeghuisplekken, maar steeds meer zorg aan huis. Is dat wel zo’n goed idee voor mensen met dementie? En is de wijkzorg klaar voor deze omslag?
