Uit een onderzoek van het Financieel Dagblad blijkt dat mediaconcern Talpa, van John de Mol, al sinds 2012 haar financiële cijfers buiten het publieke oog weet te houden. Door een slimme juridische constructie schuift het concern de wettelijke verplichting om jaarcijfers te deponeren telkens vooruit. Deze methode is echter niet nieuw. De constructie, bekend als de ‘Blokker-constructie’, werd in het verleden ook al door de familie Blokker gebruikt om financiële informatie af te schermen. Maar hoe werkt deze constructie en valt dit eigenlijk wel binnen de grenzen van de wet? Erik de Kloe, universitair docent Ondernemingsrecht en Insolventierecht aan Erasmus School of Law, vertelt meer over de constructie.
Jaarcijfers bieden inzicht in de financiële situatie van een bedrijf. Dit is niet alleen belangrijk voor het bedrijf zelf, maar ook voor aandeelhouders, investeerders, klanten en andere belanghebbenden. Op deze manier kunnen zij zien hoe het bedrijf presteert en of het een gezonde financiële positie heeft. Het deponeren van jaarcijfers verhoogt transparantie en zorgt ervoor dat bedrijven verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun handelingen. De verplichting om jaarcijfers te deponeren is dan ook wettelijke vastgelegd. Waarom heeft Talpa, ondanks deze wettelijke verplichting, sinds 2012 geen financiële cijfers meer openbaar gemaakt?
Een 403-verklaring
De Kloe wijst op de 403-verklaring: “In een concern hoeven vennootschappen onder bepaalde voorwaarden hun jaarrekening niet te publiceren. Een voorwaarde is dat de financiële gegevens van die vennootschap zijn opgenomen in een zogenaamde geconsolideerde jaarrekening. Dat is een jaarrekening die wordt opgesteld door de moedermaatschappij, waarin de financiële gegevens van de groep zijn opgenomen.” Daarnaast geldt dat de moedermaatschappij een verklaring bij het handelsregister moet deponeren waarin zij zich hoofdelijk aansprakelijk stelt voor schulden van de vennootschappen die voortvloeien uit rechtshandelingen. “Op die manier hebben schuldeisers voldoende inzicht in de financiën en worden ze beschermd door de aansprakelijkheid van de moedervennootschap.”
Bij Talpa gebeurt echter iets opvallends: telkens voordat de moedermaatschappij haar geconsolideerde jaarrekening moet deponeren, wordt een nieuwe moedermaatschappij opgericht, waardoor de publicatieplicht telkens wordt uitgesteld. Hierdoor blijven de financiële cijfers van het hele concern verborgen.
Privacy vs. transparantie
Talpa heeft aangegeven deze constructie te hanteren om de privacy van haar enige aandeelhouder, John de Mol, te waarborgen. Het bedrijf stelt dat De Mol regelmatig te maken krijgt met bedreigingen. Maar hoe verhoudt dit privacyargument zich tot het belang van financiële transparantie? De Kloe is hier duidelijk over: “Als je gebruik wilt maken van het gemak van beperkte aansprakelijkheid, moet je daarvan ook de lasten dragen. Een van die lasten is dat de financiële gegevens van een vennootschap openbaar gemaakt moeten worden. Financiële transparantie weegt dus zwaarder dan privacy.” Daarnaast wijst hij erop dat de verplichting om de jaarrekening te publiceren voortkomt uit een Europese richtlijn. Het is dus niet alleen in Nederland een fundamenteel principe, maar binnen de hele Europese Unie.
“Tegenover de verplichting om jaarstukken te publiceren staat dat aandeelhouders en bestuurders van een vennootschap in principe niet persoonlijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de vennootschap. Ze kunnen er ook voor kiezen de onderneming te drijven in een eenmanszaak of personenvennootschap. Dan hoeven financiële gegevens niet openbaargemaakt te worden, maar is de ondernemer wel persoonlijk aansprakelijk voor schulden die voortvloeien uit de onderneming,” aldus de Kloe.
Schending van de publicatieplicht
De Kloe vertelt dat het er sterk op lijkt dat de constructie die Talpa hanteert juridisch gezien niet mag. “Als de moedervennootschap geen geconsolideerde jaarrekening publiceert, dan geldt voor de dochtervennootschap geen vrijstelling.” Het niet voldoen aan wettelijke verplichtingen brengt vanzelfsprekend gevolgen met zich mee. Zo vertelt De Kloe dat schending van de publicatieplicht een economisch delict is. Dit betekent dat het een strafbaar feit is volgens de Wet op de Economische Delicten. In theorie kan een bedrijf dat zijn jaarrekening niet tijdig deponeert, te maken krijgen met boetes of zelfs strafrechtelijke vervolging. De Kloe merkt daarbij op dat schending van de publicatieplicht relatief weinig wordt vervolgd.
“Het is vervelender als een vennootschap die de publicatieplicht heeft geschonden failliet gaat. De wetgever vindt tijdige publicatie van de jaarstukken zo’n belangrijke bestuurstaak, dat bestuurders in beginsel aansprakelijk zijn voor het tekort in het faillissement als de deponeringsplicht is geschonden.”
Hoe werkt bestuurdersaansprakelijkheid bij een faillissement?
Wanneer het faillissement van een vennootschap is veroorzaakt door onbehoorlijk bestuur, dan zijn de bestuurders aansprakelijk voor het tekort in het faillissement. Is de boekhouding niet op orde of zijn de jaarcijfers niet of te laat gepubliceerd, dan staat vast dat het bestuur zijn taak onbehoorlijk heeft vervuld. Daarnaast wordt vermoed dat dit een belangrijke oorzaak is van het faillissement. Bestuurders kunnen toch aan aansprakelijkheid ontkomen, door een andere belangrijke oorzaak van het faillissement aan te voeren. Dat kan een van buiten komende oorzaak zijn zoals de coronacrisis of een brand, maar het kan ook een interne oorzaak zijn zoals een investeringsbeslissing van het bestuur die verkeerd heeft uitgepakt.
De Kloe vervolgt: “Bestuurders kunnen nog onder de aansprakelijkheid uitkomen, maar als ze aansprakelijk worden gesteld door de curator staan ze wel 1-0 achter als niet is voldaan aan de publicatieplicht.” Het blijft de vraag of Talpa in de toekomst hiermee kan blijven wegkomen, of dat er uiteindelijk toch een einde aan de constructie wordt gemaakt.
- Universitair Docent
- Meer informatie
Het artikel van het Financieel Dagblad kun je via deze link raadplegen.
