"Gedachte-experimenten is net als films kijken"

"Filosofie bedrijven is alsof je een film bekijkt en je afvraagt wat er daarna zal gebeuren, of wat je zelf zou doen in dezelfde situatie, of wat echt is en wat slechts schijn", legt docent Tim De Mey uit. "Bij een gedachte-experiment vragen we ons af 'wat als' en gebruiken we onze verbeelding om dat uit te zoeken. We doen dit in het dagelijks leven om onze ervaringen te evalueren en ervan te leren. Filosofen doen het om te weten wat er zou gebeuren of wat men zou moeten doen in hypothetische situaties, en van daaruit verder in het echte leven. Wij gebruiken het ook om uit te vinden wat waarheid, bestaan, schoonheid, rechtvaardigheid, kennis enzovoort echt zijn. En tenslotte gebruiken we het om mogelijke verklaringen te bedenken voor onze ervaringen en zo een consistent wereldbeeld op te bouwen en te doordenken."

Uitgevoerd in vele disciplines

Gedachte-experimenten worden niet alleen in de filosofie uitgevoerd. Historici, bijvoorbeeld, gebruiken ze wanneer zij de oorzaken van historische gebeurtenissen identificeren en rangschikken naar impact. Ook in de biologie en de geneeskunde zijn belangrijke ontdekkingen gebaseerd op gedachte-experimenten, zoals de ontdekking van de bloedsomloop door William Harvey. Ook in de natuurkunde zijn gedachte-experimenten wijdverbreid. Denk maar aan de lift van Einstein, de kat van Schrodinger, de demon van Maxwell, de emmer van Newton, enzovoort.

Hoe doe je een gedachte-experiment?

In deze MOOC leer je drie soorten filosofische gedachte-experimenten uit te voeren. Eerst leer je hoe je je verbeelding kunt gebruiken om definities te toetsen. Bijvoorbeeld: wat is rechtvaardigheid? Daarna ontwikkel je je eigen wereldbeeld. En ten slotte, omdat filosofie niet alleen gaat over het interpreteren van de wereld, maar ook over het veranderen ervan - en hopelijk ten goede - zul je ook leren hoe je je verbeelding kunt gebruiken om te evalueren wat het juiste is om te doen in een bepaalde situatie.

Geen voorkennis nodig

Massive Open Online Courses (MOOC's) zijn gratis online cursussen waarvoor iedereen zich kan inschrijven. Ze zijn bedoeld voor studenten en niet-studenten, jong en oud. Eigenlijk iedereen die beter wil worden in het filosofisch gebruiken van zijn verbeelding. "Naast onze eigen studenten is deze MOOC bedoeld voor een breed, internationaal publiek. Er is geen voorkennis vereist, alleen verbeeldingskracht", aldus docent Tim De Mey.

Tim de Mey biedt al zijn cursussen aan als MOOC

"Dit collegejaar bied ik al mijn cursussen aan als MOOC's. Het achterliggende concept lijkt sterk op 'flipping the classroom', maar ik noem het graag 'convergent learning and divergent assessment' omdat dat de nieuwe, centrale rol aangeeft van het hoorcollege als de plek waar verschillende lijnen samenkomen en van waaruit vervolgens verschillende lijnen weer vertrekken", legt De Mey uit.

Meer 'quality time'

Voor het college bekijken studenten de educatieve video's, lezen ze de tekstfragmenten, en bestuderen ze de woordenlijsten in de MOOC. Tijdens het college beantwoordt docent De Mey kort hun vragen, en daarna is er tijd voor verbreding of verdieping. Na het college doen de studenten verschillende opdrachten, deels op Coursera, deels op Canvas, en krijgen ze ook een examen te maken.

"In mijn optiek zijn er vijf goede redenen om MOOC's op deze manier, of op een vergelijkbare manier, in te zetten in ons onderwijssysteem", zegt De Mey. "Een MOOC is een strak, modulair, georganiseerde cursus. Omdat mijn onderwijs altijd goed wordt ontvangen, met uitzondering van de cursusorganisatie, is dat voor mij persoonlijk een belangrijk motief." Verder noemt hij flexibiliteit voor de studenten, meer 'quality time' tijdens het college voor verdieping en verbreding van de leerstof, hogere leerdoelen en 'branding', want een MOOC is ook een uithangbord voor de faculteit en universiteit, zowel nationaal als internationaal.