Een filosofisch advies voor Thierry Baudet

Over het Essay

Na de grote verkiezingsoverwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen van 20 maart, waar Forum voor Democratie de grootse partij werd, brak er al snel gekrakeel uit binnen de partij. Of de kritiek van Henk Otten in zijn beruchte NRC-interview op Thierry Baudets geflirt met het blank nationalisme, seksisme en samenzweringstheorieën van de alt-rightbeweging louter was bedoeld om de aandacht af te leiden van zijn ‘greep in de partijkas’ is moeilijk te zeggen, zonder grond is ze zeker niet.

Baudets bombastische overwinningsspeech op de verkiezingsavond, waarin hij sprak over de superioriteit van de ‘boreale’ cultuur en de dreigende ‘omvolking’ door massa-immigratie en opriep tot een strijd tegen de bestuurlijke elite en de ‘cultuurmarxisten’ die ons land aan de Europese Unie verkwanselen, als ook zijn bewondering voor racisten als Maurice Barrès Jean-Marie Le Pen, deden menig commentator concluderen dat Baudet koketteert met extreemrechts en fascistisch gedachtegoed.

Baudet zelf plaatst zich liever in de traditie van het romantisch conservatisme. De vraag is of dat terecht is. De Mul betoogt in zijn essay dat de vroege romantici allerminst conservatief waren, maar de verlichte idealen van de Franse Revolutie enthousiast omarmden. Maar omdat ze beseften dat de zucht naar het Absolute – in kunst, religie, politiek en liefde – snel uit de hand kan lopen, relativeerden ze hun hoge idealen, door er ironisch mee om te springen. Friedrich Schlegel zag in het romantische verlangen een eeuwig heen-en-weer tussen enthousiasme en ironie. Zonder enthousiasme word je cynisch of nihilistisch, maar zonder ironische distantie lopen hoge politieke en religieuze idealen maar al te gemakkelijk uit op terreur. De romantische ironie is dus een veiligheidsventiel: ze drukt uit dat oneindige idealen een maatje te groot zijn voor de eindige mens.

Terwijl het in Baudets overwinningsspeech aan enthousiasme niet ontbreekt, is de ironie ver te zoeken. Waar kunstenaars en intellectuelen in hun enthousiasme mogen schrijven wat ze willen, ligt dat volgens De Mul voor een politicus anders. Zeker de leider van de grootste politieke partij moet beseffen dat woorden consequenties hebben. Daarom zou Baudet een fikse dosis zelfrelativerende ironie goed kunnen gebruiken. Hij is het aan zijn traditie verplicht. Sei doch mal romantisch, Thierry!

Het essay van Jos de Mul is gepubliceerd in de zaterdag editie van Dagblad Trouw van 18 mei. 

Breng mij die Horizon!

Het essay is een bewerkt hoofdstuk uit het nieuwe boek van Jos de Mul Breng mij die Horizon! Filosofische resiverhalen!. De Mul presenteert dit boek op 4 juni in het Erasmus Paviljoen met een lezing. De lezing en de boekpresentatie worden georganiseerd door SG Erasmus.