Nederland is de afgelopen tijd een aantal keer opgeschrikt door steekincidenten met jonge daders, bijvoorbeeld op de pier in Scheveningen. Deze incidenten werden al snel gelinkt aan drillrap, een jonge muziekstroming waarin het vaak gaat over geweld en die populair is in de Nederlandse steden. Criminologen Robby Roks en Jeroen van den Broek van de Erasmus Universiteit Rotterdam onderzochten in opdracht van de Gemeente Rotterdam hoe de Rotterdamse drillrapcultuur eruitziet, en wat de rol van geweld en sociale media is.
Zij concluderen dat, hoewel geweld een grote rol speelt in drillrap, er maar in weinig gevallen een link is tussen de muziek en daadwerkelijke geweldsincidenten. Zij waarschuwen ervoor dat het te snel en te gemakkelijk verbinden van drillrap aan geweldsincidenten, zoals nu vaak het geval is, verhindert dat er een goed en volledig beeld van het geweld wordt verkregen.
Uit de studie van Roks en Van den Broek blijkt dat op enkele incidenten na, zoals de steekpartij in Scheveningen, het geweld waar Rotterdamse ‘drillers’ bij betrokken zijn beperkt blijft tot drillmuziek en communicatie via sociale media. De manier waarop drillers zich in muziek en clips presenteren is echter niet zonder risico’s. Sociale media werken hier, zoals op meer plekken in de maatschappij, als een vliegwiel. Gevaarlijke en gewelddadige poses in muziek en op sociale media kunnen namelijk wel resulteren in fysiek geweld. Met name als de authenticiteit van drillers publiekelijk in twijfel wordt getrokken. Ben je wel zo gevaarlijk als je doet voorkomen in je clips? Dit is zeker een gevaar wanneer de ruziënde partijen elkaar fysiek treffen, maar in veel gevallen komt het niet zo ver.
Veel diversiteit in drillmuziek
“Uit ons onderzoek blijkt dat er een grote diversiteit is tussen drillmuziek uit verschillende steden en zelfs binnen steden. Zo is er een verschil tussen drillrap uit Rotterdam-Zuid of -Noord, en zelfs tussen verschillende wijken op Zuid. De ‘drillmuziek’ bestaat dus niet”, vertelt Jeroen van den Broe k. De klank van de muziek varieert van een agressieve variant met snerpende en onheilspellende beats tot salsadrill die een veel vriendelijkere toon kent. Ook verschilt de mate waarin geweld wordt gecommuniceerd sterk van elkaar, van het claimen van een gewelddadig imago tot expliciete bedreigingen.
Drill is niet het probleem
“Er zijn heftige dingen gebeurd tussen drillrappers de afgelopen tijd, maar ‘drill’ is het probleem niet. Als het niet drill was geweest, dan was het wel een andere uitingsvorm die past binnen de bredere straatcultuur”, aldus Robby Roks. Volgens de onderzoekers is het een oude aanname dat rap leidt tot dodelijk geweld, we zagen dit ook al in de jaren 90. Roks en Van den Broek hebben uitgebreid onderzoek verricht op verschillende sociale mediaplatformen, maar ook 56 politieregistraties uit 2018 en 2019 geanalyseerd van steekincidenten waarbij jongeren betrokken zijn. In slechts één van deze registraties valt een link met drillrap te leggen. Niet zozeer omdat uit deze registratie blijkt dat drill een rol speelt, maar omdat een van de betrokkenen op basis van andere bronnen een bekende driller blijkt.
Spanning bouwt zich op via de ‘digitale straat’
Wat nu wel anders is dan bijvoorbeeld in de jaren 90, is de combinatie met sociale media. De escalatie van een conflict gaat via sociale media en bouwt zich daar maandenlang op onder de drillers en het online publiek. De escalaties die daadwerkelijk tot een fysiek incident hebben geleid, waren dan ook te volgen en zelfs aangekondigd via sociale media. “Wij zien dat jongeren zich weinig zorgen maken om gepakt te worden, ze posten allerlei zaken zoals bedreigingen namelijk gewoon openbaar online”, zegt Van den Broek. Hij vindt dan ook dat professionals meer op de ‘digitale straat’ aanwezig zouden moeten zijn. “Dit is een integraal onderdeel van het leven van jongeren en als je de problematiek preventief wil aanpakken dan moet je daar dus ook aanwezig zijn.”
Onderliggende problematiek
De onderzoekers waarschuwen ervoor om te snel geweldincidenten met drillrap te verbinden. Door dit label erop te plakken wordt er vaak niet een goed en volledig beeld van het incident verkregen. “Ook als er drillers bij geweldsincidenten betrokken zijn, is het belangrijk om te kijken naar de aanleiding van dit soort conflicten en niet te snel genoegen te nemen met de verklaring dat het dan wel door de muziek zal komen. Dit soort geweldsincidenten vinden al langer plaats onder bepaalde groepen jongeren en in bepaalde wijken. Wil je dit voorkomen dan moet je iets doen aan de problematiek daar”, zegt Robby Roks.
Hoe interpreteren jongeren online vormen van geweld?
In een vervolgonderzoek willen Roks en Van den Broek dan ook meer inzoomen op de jongeren zelf. Hoe interpreteren zij drillrap en de communicatie van geweld in bredere zin, en in hoeverre geven ze hier on- en offline gevolg aan? Is de ene belediging erger dan de andere en worden alle bedreigingen even serieus genomen? Daarnaast willen de onderzoekers hun resultaten naar de praktijk brengen en de mensen die veel met jongeren werken inzichten geven over de (online) straatcultuur en plaatselijke drillrapscenes. Dit om jongeren bewust te maken van de risico’s van hun online gedrag en hun weerbaarheid te vergroten.
Over het onderzoek
Het onderzoeksrapport van Robby Roks en Jeroen van den Broek wordt donderdag 10 december online gepresenteerd. Het volledige onderzoeksrapport kun je hieronder downloaden.
In de media
Het onderzoek van Robby Roks en Jeroen van den Broek is veelvuldig in de media geweest. Hieronder een overzicht van diverse publicaties:
- NOS - Onderzoekers: Rotterdamse drillrap leidt zelden tot echt geweld
- Radio 1 Nieuws en Co - interview met Jeroen van den Broek (vanaf 0:47:40)
- AD - Onderzoekers Erasmus Universiteit: Rotterdamse drillrap leidt zelden tot écht geweld
- Radio Rijnmond - Rotterdamse drillrap niet zonder gevaar, maar leidt zelden echt tot geweld
- Vers Beton - Steekincidenten onder jongeren: “Wijkagenten zouden meer in de onlinecultuur moeten duiken”
- Weekend Dichtbij - Óphef levert rappers geld op'
- Live VR Stage - Messengeweld en jeugd - Gemeente Rotterdam
- NPO 3 Project Ismail: Drillrap
- De Volkskrant Podcast - Kleine jongens steken niet
- Universitair Docent
- Onderzoeker
- Meer informatie
Meral van Leeuwen, persvoorlichter EUR, 06 40 26 43 67
Ronald de Groot, persvoolichter ESL, 06 53 64 18 46
- Gerelateerde content
