De vragen van Yousef

Wat zou jij doen als je 5000 euro in de loterij had gewonnen?  Dat was mijn vraag voor een spreekopdracht waarbij je mooie zinnen zou kunnen maken met de irrealis, de onwerkelijkheid: “Als ik koning was, zou ik weten wat het volk denkt.” Zoiets maar dan met die 5000 euro. Het besteedbaar bedrag maakt in principe niet zoveel uit want van 5000 euro kopen ze net zo vrolijk nieuwe auto’s en keukens, worden vakanties geboekt en blijft er zelfs genoeg over om naar de familie te sturen. Iedereen was blij met zo’n bedrag, iedereen behalve Yousef.

‘Ten eerste,’ begon Yousef, ‘mag ik van mijn geloof niet in de loterij zijn dus ik zal geen geld winnen.’ Toen ik hem daarop voorstelde dat hij een erfenis had gekregen, schudde hij zijn hoofd: ‘Mijn familie is niet rijk.’ Ook mijn gift van 5000 euro sloeg hij af: ‘U heeft het geld zelf nodig, u bent arm.’ Gevonden geld ging naar het politiebureau en een foutje van de bank werd teruggeboekt. Ondertussen had hij bewezen dat hij het spreken goed beheerst maar die 5000 euro heeft hij nooit uitgegeven en dat voelde voor hem als een overwinning maar ik werd  een beetje moe van Yousef.

In mijn hoofd noemde ik hem Meneertje Naadjevandekous omdat hij altijd alles wilde weten en veel vragen stelde en ik juich dat toe mits ze betrekking hebben op de les en niet op hogere letterkunde die het niveau van de klas ontstijgt. Ik merkte ook dat ik bij de zoveelste vraag een beetje begon te zuchten. In het begin zei ik nog: ‘Dat is een goede vraag, Yousef,’ waarop hij antwoordde: ‘Dat weet ik, ik doe dat vaker,’ of: ‘Het is mijn geschenk aan jou.’ Als het relevant was voor de hele groep, kreeg hij direct antwoord en anders verwees ik hem naar de pauze of na het eind van de les en dan was hij teleurgesteld.

Op een dag kwam hij de klas binnen en zei dat hij van de trap was gevallen. Geschrokken vroeg ik hem of het goed met hem ging. Hij lachte en vroeg of ik iets zag. Snel scande ik zijn hoofd op bulten of blauwe plekken en de rest van zijn lichaam op gips of scheefstand maar ik kon niks ontdekken en ik begreep ook niet waarom hij stond te lachen. ‘De kapper heeft mijn haar,’ zei hij en wees op zijn hoofd en heel, heel langzaam viel mijn kwartje. Ooit heb ik verteld dat er een uitdrukking is voor iemand die naar de kapper is geweest: dan ben je van de trap gevallen. Lang geleden en vergeten, maar niet door Meneertje Naadjevandekous. Dansend met twee vingers in de lucht liep hij naar zijn tafel. ‘Is een grapje, relax.’

Zijn huiswerk was prima, creatief en meestal foutloos en ook bij toetsen had hij hooguit twee of drie fouten waarover hij zich altijd beklaagde. Eén keer had hij op een toets slechts één fout die geen fout was. Op de vraag: “Wat deed je toen je voor het eerst in Nederland was?,” schreef hij de prachtige zin: ‘Toen moest ik wenen.’ Simpel in schoonheid en eenvoud en hoewel ik hem tot veel in staat achtte, wist ik dat hij het niet zo had bedoeld.

Natuurlijk had hij wennen willen schrijven, protesteerde hij, en maakte zich boos omdat ik hem zo’n futiliteit had aangerekend. ‘Is een grapje, relax,’ zei ik en legde hem uit dat wenen briljant was en wat het woord betekende voordat ik zijn cijfer in 10 veranderde. ‘Zie het als een geschenk voor jou,’ zei ik. Hij straalde en vroeg: ‘Dus eigenlijk spreek ik ook Vlaams?’

Ik denk dat hij de hoogste score ooit zou hebben gehaald op het eindexamen maar een paar dagen daarvoor kreeg ik het bericht dat hij met spoed naar het ziekenhuis was vervoerd en niet kon deelnemen en dus geen diploma zou halen. Sven Kramer die de Olympische Spelen mist, Tom Dumoulin die niet meedoet aan de Tour de France, Epke Zonderland die naast de rekstok grijpt en Yousef die geen examen kan doen. Voor zover ik weet gaat het goed met hem maar ik mis hem wel.