De strijd tegen mentale gezondheidsproblemen onder universiteitsstudenten

Mentale gezondheidsproblemen beginnen vooral voor de leeftijd van 24 jaar, maar jongeren missen de noodzakelijke mentale gezondheidszorg. Onder (Nederlandse) universiteitsstudenten komen deze problemen veel voor en ze zijn toegenomen met de COVID-19 pandemie. In deze studie laten we ook zien dat op de Erasmus School of Economics de prevalentie hoger is onder kansarme groepen en dat de ongelijkheid is toegenomen tijdens de pandemie. Beleidsmaatregelen zijn nodig om deze problemen aan te pakken.

‘Een soepelere overgang van mentale gezondheidszorg voor kinderen naar mentale gezondheidszorg voor volwassenen is wenselijk'

Voor het begin van de COVID-19 pandemie had ongeveer 20% van de Nederlandse jongvolwassenen psychische problemen of dreigden dat te krijgen. Studies suggereren dat deze aantallen zijn toegenomen met de pandemie, ook onder universiteitsstudenten in Nederland. We onderzochten eerste- en tweedejaarsstudenten aan de Erasmus School of Economics in de herfst van 2020, de herfst van 2021 en de herfst/winter van 2022-2023. Van deze studenten is 37% vrouw of non-binair, 39% is internationaal student en 14% is Nederlands student met een migrantenachtergrond.

In 2020 rapporteerde een schokkende 26% van de respondenten dat ze vaak, meestal of voortdurend last hadden van somberheid, een laag humeur en depressie, en een opvallende 72% ervoer een verslechtering sinds het begin van COVID-gerelateerde beperkingen. In overeenstemming met bestaand bewijs vinden we dat mentale gezondheidsproblemen meer geconcentreerd zijn onder internationale en Nederlandse studenten met een migrantenachtergrond, vrouwelijke en niet-binaire studenten, en studenten met een lagere sociaaleconomische status. Daarnaast suggereren onze resultaten dat de pandemie deze sociaaleconomische, etnische en genderongelijkheden in de mentale gezondheid heeft vergroot. Het onderzoek uit 2021 werd uitgevoerd tijdens een periode van terugkeer naar de campus, vóór een nieuwe lockdown.

Het laat aanzienlijke verbeteringen zien, namelijk: 17% van de respondenten rapporteerde vaak, meestal of voortdurend last te hebben van verdriet, een laag humeur en depressie; 55% rapporteerde een verbetering in het afgelopen jaar; en slechts 16% rapporteerde een verslechtering. We zien echter geen aanhoudende verbetering: in de herfst-winter van 2022-2023 was het aandeel dat psychische problemen rapporteerde 23%, terwijl 45% een verbetering meldde en 18% een verslechtering.   

Beleidsaanbevelingen

Aangezien mentale gezondheidsproblemen onder universiteitsstudenten in deze kritieke periode voor de accumulatie van menselijk kapitaal nog niet genoeg verbeterd zijn, is er ruimte voor kosteneffectieve interventies. Dit kunnen interventies aan de aanbodzijde zijn, bijvoorbeeld van de universiteit, of beleidsinterventies aan de vraagzijde, zoals het aanpakken van de houding ten opzichte van geestelijke gezondheidszorg en ondersteuning. Aan de aanbodzijde zou het wenselijk zijn om de overgang van mentale gezondheidszorg voor kinderen naar mentale gezondheidszorg voor volwassenen wat soepeler te laten verlopen. De abrupte stijging van de kosten voor mentale gezondheidszorg op 18-jarige leeftijd in Nederland heeft verontrustende implicaties voor het gedrag van mensen in deze leeftijdsgroep die op zoek zijn naar mentale gezondheidszorg. Daarnaast zou beleid aan de aanbodzijde zich moeten richten op het verkorten van de wachttijden, die in Nederland erg lang zijn, en zich moeten richten op risicogroepen. Beleid dat digitale zorg en zelfzorg faciliteert zou, voor zover passend bij de individuele zorgbehoeften, het ontoereikende aanbod gedeeltelijk kunnen aanpakken.

Er zijn verschillende initiatieven aan de Erasmus Universiteit Rotterdam om het mentale welzijn van studenten te ondersteunen, hoewel opgemerkt moet worden dat deze niet toereikend zijn wanneer psychische problemen ernstig en niet studiegerelateerd zijn. Hieronder vallen het werk en de initiatieven van het Erasmus Universiteit Rotterdam Studenten Welzijnsteam. Er zijn bijvoorbeeld workshops en richtlijnen voor studenten over geestelijke gezondheid en welzijn, en er is twee keer per jaar een Student Wellbeing week. Daarnaast hebben studenten toegang tot een breed scala aan online en offline diensten, waaronder universiteitspsychologen - ook preventiepsychologen die zich richten op preventieve in plaats van curatieve zorg; coaching; hulplijn; en peer-to-peer ondersteuning (zoals De Huiskamer). Er kunnen barrières zijn voor de effectiviteit van sommige van deze beleidsmaatregelen. Verschillende factoren kunnen van invloed zijn op de beslissing van jongeren om mentale gezondheidszorg te zoeken, wat mogelijk bijdraagt aan een kloof tussen het ervaren van mentale gezondheidsproblemen en de toegang tot ondersteunende diensten die beschikbaar zijn op de universiteit. Deze barrières kunnen betrekking hebben op problemen met het publiek en het zelfbeeld, maar ook op een gebrek aan bewustzijn over mentale gezondheid en gevoelens van verminderde autonomie. 

Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat er voldoende en duidelijke (maar niet te overweldigende) informatie wordt verstrekt over de beschikbare ondersteunende diensten. Het zoeken en gebruiken van de beschikbare zorg brengt ook tijdskosten met zich mee die onverenigbaar kunnen zijn, of als zodanig worden ervaren, met een zware studielast. De lopende herziening van het curriculum van Erasmus School of Economics biedt een kans om aandacht te besteden aan deze kwestie. 

Erasmus School of Economics en de Erasmus Universiteit Rotterdam bewegen zich momenteel in de richting van het ondersteunen van studenten in hun persoonlijke reis op de universiteit, waarbij de focus wordt verlegd van studiesucces naar studiesucces. Er wordt extra expertise en capaciteit gecreëerd door het aanstellen van een nieuwe Student Wellbeing officer in elk van de Schools. Het verbeteren van het mentale welzijn en het gevoel dat studenten erbij horen zijn cruciale doelen van deze beweging. Erasmus School of Economics ontwikkelt momenteel verschillende beleidsmaatregelen die zijn aanbevolen door de werkgroep Student Journey om deze doelen te bereiken.