De stad moet anders: “Het is tijd voor duurzame en eerlijke alternatieven”

Je bent themaleider Duurzame en Rechtvaardige Steden. Wat houdt een duurzame en rechtvaardige stad voor jou in?

Een duurzame, rechtvaardige stad draait voor mij om gelijkheid, insluiting en sociaal-ecologische duurzaamheid. Het gaat er bijvoorbeeld om hoe huidige generaties mensen, maar ook toekomstige generaties en andere wezens kunnen samenleven. Hierbij komen niet alleen ecologische kwesties, maar ook culturele en sociaaleconomische gelijkheid aan bod. 

In hoeverre is jouw onderzoek gericht op Rotterdam? 

Ik richt mij niet alleen op Rotterdam of op andere individuele steden. Ik ben vooral geïnteresseerd in translokale netwerken en bewegingen. Dit zijn bewegingen die lokaal ingebed zijn, maar ook verbonden zijn op regionaal, nationaal en mondiaal niveau. In ons TRANSIT onderzoeksproject over sociale innovatie hebben wij onderzoek gedaan naar 20 van dat soort bewegingen en hoe die translokaal verbonden zijn.

Een daarvan is het Impact Hub netwerk, waarin sociaal ondernemers samenwerken in 100 steden over de hele wereld. We hebben dit netwerk mondiaal onderzocht, maar ook specifiek gekeken naar de lokale Impact Hubs in Amsterdam en Rotterdam. Ik vind dit soort translokale initiatieven fascinerend en vooral hoopgevend omdat ik denk dat we zo de valse tegenstelling tussen lokale solidariteit versus internationalisering kunnen doorbreken.

Hoe wil je concreet bijdragen aan duurzame en rechtvaardige steden?

We zijn gestart met de event serie Just Sustainability Transitions waarin we de relatie tussen duurzaamheid en rechtvaardigheid willen aankaarten. Hiervoor nodigen we uiteenlopende sprekers uit: onderzoekers van diverse disciplines en universiteiten maar ook activisten en sociaal ondernemers van maatschappelijke organisaties. Onze doelgroep hiervoor is breed: we willen graag onderzoekers, studenten, ondernemers, beleidsmakers, activisten en andere kritische denkers en betrokken stedelingen bereiken.

Met deze event serie wil ik het translokale perspectief benadrukken waarbij de stad een heel belangrijke plek is waar dingen gerealiseerd kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan een netwerk als Fearless Cities waarin steden maatschappelijk uitdagingen zelf oppakken als de nationale politiek het niet doet. Tegelijkertijd wil ik pertinent niet alles uitsluiten wat niet “de stad” is. Een rechtvaardige en duurzame stad gaat eigenlijk per definitie over de relatie die de stad heeft met haar omgeving. De grote vraag is juist hoe de stad zich verhoudt tot andere plekken. Waar komt ons voedsel vandaan? Waar halen we onze energie vandaan? Wie kan er wel in de stad wonen en werken en wie niet? Welke wezens worden door een stad uitgebuit en buitengesloten?

Hoe maak je dit tastbaar op het gebied van onderwijs?

Ik ben al jaren werkzaam bij DRIFT, een onderzoeksinstituut binnen het veld van duurzaamheidstransities. In 2013 hebben we de Transition Academy opgericht: hiermee bieden we allerlei vormen van onderwijs en training aan over transities en sociale innovatie voor een brede doelgroep van beleidsmakers, ondernemers, activisten en onderzoekers. Sinds kort ben ik ook universitair hoofddocent aan de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB) bij het departement Bestuurskunde en Sociologie. Ik vind onderwijs geven een van de meest relevante en mooiste aspecten van de academische wereld, maar ik zie ook dat er grote uitdagingen zijn.

Welke uitdagingen zie je voor onderwijs op het gebied van duurzaamheid en rechtvaardigheid?   

Ik denk dat de grootste uitdaging is dat er binnen de universiteit nog veel vanuit disciplines wordt gedacht. Interdisciplinaire samenwerking op het gebied van onderwijs is lastig, aangezien disciplines en instituten moeten concurreren voor aantallen studenten om financieel te kunnen overleven, zeker als er almaar wordt bezuinigd op onderwijs. Toch zie ik ook veel interessante ontwikkelingen en samenwerkingen op het gebied van interdisciplinair en transdisciplinair onderwijs. Ik vind het spannend om te zien hoe dit zich de komende jaren zal gaan ontwikkelen.

Mijn droom is om ooit een integraal en volwaardig, inter- and transdisciplinair bachelor- en masterprogramma te ontwikkelen op het gebied van transformatieve sociale innovatie en rechtvaardige duurzaamheidstransities. Hierin kunnen studenten ook echt in de stad en haar omgeving aan de slag gaan en al doende leren hoe uitdagend en spannend verandering in de praktijk kan zijn. 

In wat voor stad zou jij willen leven?

Een stad die voor iedereen werkt en waarin groenvoorziening en andere basisvoorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen en niet alleen voor de welgestelden. En een stad waar de mensen die binnen de stad werken er ook moeten kunnen wonen. Het is absurd dat er steeds meer steden zijn waar de meerderheid die er werkt het zich niet kan veroorloven om er ook te wonen. 

Verder  zou ik willen wonen in een stad waar veel ruimte is voor discussie en diversiteit, qua etniciteit en religie en qua meningen en levensstijlen. Een stad waarin het plein, als plek en als metafoor voor spontane alledaagse ontmoeting, meer de ruimte krijgt. Een plek waar mensen elkaar letterlijk en figuurlijk tegen komen, waar men samenleeft en constructief met elkaar in debat gaat over wat de stad zou moeten zijn.