In de afgelopen jaren hebben financieringsinstanties zich gecommitteerd om gelijkheid in de academische wereld te bevorderen. Om in aanmerking te komen voor Horizon Europe-subsidies is het nu bijvoorbeeld noodzakelijk dat instellingen voor hoger onderwijs en onderzoeksorganisaties een Gender Equality Plan hebben. Verder heeft de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) het Hestia-programma ontwikkeld dat tot doel heeft posities te financieren voor wetenschappers met een vluchtelingenstatus om zo hun wetenschappelijke loopbaan verder te kunnen ontwikkelen. Ook hebben ze het Mozaïekprogramma weer opgestart om de instroom van promovendi met een niet-westerse migratieachtergrond te stimuleren.
Meer recent heeft het NWO een nieuw financieringsinstrument "Advancing Equity in Academia through Innovation" geïnitieerd. Het doel van dit instrument is om bij te dragen aan gelijkheid van ondervertegenwoordigde etnische groepen binnen de academische wereld in Nederland en om een meer inclusief cultureel klimaat te creëren. De consortia die de financiering hebben ontvangen, zijn op 22 Maart aangekondigd. Het gaat om projecten rond het integreren van verschillende perspectieven ter bevordering van inclusie, het doorbreken van uniformiteit in de academische wereld, en het onderzoeken van de implementatie van quota’s. Ook wordt er een co-creatie platform voor rechtvaardigheid, equity, diversiteit en inclusie opgezet.
Dit financieringsinstrument onderscheidt zich onder meer door de manier waarop de consortia en de onderzoeksprojecten tot stand zijn gekomen: NWO heeft gekozen voor het zogenaamde ‘sandpit’- of 'idealab'-model. Dit is een intensief meerdaags brainstorm-event dat tot doel heeft interdisciplinaire consortia te vormen en innovatieve onderzoeksvoorstellen te ontwikkelen.
“Het is geweldig dat financieringsinstanties steeds meer aandacht besteden aan inclusie, diversiteit, rechtvaardigheid en toegang”, zegt Chief Diversity Officer prof. Semiha Denktaş. “Er zijn veel ongelijkheden in de academische wereld, dus het is belangrijk dat er specifieke financieringsinstrumenten zijn om deze ongelijkheden aan te pakken. Echter, een belangrijk onderdeel van het bevorderen van equity in de academische wereld is ook om na te denken over ongelijkheden in de manier waarop consortia worden gevormd en subsidies worden toegekend.” Samen met haar collega's van het IDEA (Inclusion, Diversity, Equity and Access) Centre en Erasmus School of Social and Behavioral Sciences, dr. Helen Tibboel, dr. Gwen de Bruin en dr. Kevin Pijpers, heeft prof. Denktaş een paper geschreven over de mechanismen van uitsluiting die aanwezig zijn binnen het sandpit model.
Benadeelde groepen in de sandpit
De sandpit is een meerdaagse, intensieve en interactieve workshop, waar (net)werken ook in de avonden en in de lunchpauzes wordt gestimuleerd. Het doel van een sandpit is dat er verschillende interdisciplinaire consortia worden gevormd, en dat deze consortia strijden om financiering voor hun onderzoeksvoorstellen. Bovendien bieden sandpits een unieke kans voor deelnemers om hun netwerk uit te breiden voor toekomstige multidisciplinaire onderzoekssamenwerkingen.
Het is echter mogelijk dat niet iedereen deze voordelen in gelijke mate kan ervaren. De sandpit kan namelijk de hiërarchieën binnen de academische wereld weerspiegelen: zij die veel te bieden hebben op het gebied van een sterk en krachtig netwerk, een vast contract, veel ervaring in onderzoek en het binnenhalen van subsidies, en zij die afkomstig zijn uit welgestelde labs of universiteiten (die extra financiële steun zouden kunnen geven om het voorstel te financieren) zullen zeer wenselijke partners zijn voor een consortium. Daarentegen hebben beginnende onderzoekers (Early Career Researchers of ECR’s) misschien minder te bieden en lopen daardoor de kans mis om deel uit te maken van een succesvol consortium.
Verder is het belangrijk dat je de tijd hebt om naar een sandpit te gaan, ook in de avonden en andere pauzes. Hier zijn mensen met zorgtaken en academici met een hoge onderwijsbelasting in het nadeel: zij moeten mogelijk delen van de workshop missen om formele of informele zorg- of onderwijstaken uit te voeren. Hierdoor kunnen ze cruciale ontwikkelingen missen. Deze problemen houden verband met ongelijkheden in ras en geslacht: vrouwen hebben vaak meer zorgtaken en meer onderwijstaken dan mannen. Bovendien zijn vrouwen, mensen van kleur, niet-westerse migranten en mensen uit het mondiale zuiden steeds meer vertegenwoordigd in de groep ECR's, maar blijven ze ondervertegenwoordigd in de hogere academische kringen.
Een andere diversiteitsdimensie waarmee rekening moet worden gehouden, is neurodiversiteit: voor mensen met een hoge zintuiglijke gevoeligheid, mensen die meer introvert zijn, mensen die zich in het autistisch spectrum bevinden of mensen met ADHD (aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit), is de sandpit geen optimale plek om innovatieve onderzoeksplannen te ontwikkelen. Verder is het belangrijk om te denken aan deelnemers met een functiebeperking. Als een locatie niet goed bereikbaar is en het programma geen ruimte biedt voor rust, kan dit een belangrijke barrière zijn voor mensen met een ondersteuningsbehoefte.
Het gebrek aan inclusie in sandpits is om vele redenen teleurstellend: aan de ene kant kunnen ondervertegenwoordigde groepen zich buitengesloten voelen en zullen ze minder kansen hebben op financiering. Bovendien lopen consortia hierdoor waardevolle creatieve inbreng van een groot deel van de academische bevolking mis.
Advies
Sandpits en andere initiatieven die gericht zijn op het stimuleren van innovatief onderzoek, moeten tot doel hebben dit proces rechtvaardig, gemakkelijk toegankelijk en inclusief te maken. Ze eindigen hun artikel met enkele suggesties om het sandpit-model te verbeteren. Zo merken ze op dat sandpit-organisatoren moeten nadenken over de toelatingscriteria en de toegankelijkheid van het evenement. Idealiter betrekken ze cruciale ondervertegenwoordigde groepen bij het organisatieproces, zodat ze gemakkelijker rekening kunnen houden met de behoeften van diverse groepen mensen. Bovendien benadrukken ze hoe de facilitators die het proces begeleiden zich gedurende de hele sandpit zouden moeten concentreren op rechtvaardigheid en ervoor moeten zorgen dat elke deelnemer de kans krijgt om zich te ontplooien en gehoord te worden.
Download en lees het volledige artikel hieronder.