Belastingplannen in de partijprogramma’s

Wat mij deze keer opvalt, is dat de partijen het instrument van belastingheffing veelvuldig willen hanteren om niet-fiscale doelstellingen te bereiken. Op het gebied van de btw hebben zij dankbaar gevist in de rapporten Bouwstenen voor een beter belastingstelsel. Een blik op de recente economische analyse van het Centraal Planbureau van de partijprogramma’s geeft een keur aan btw-plannen.

Als voorgerecht presenteren sommige partijen de invoering van zogenaamde ‘Pigouviaanse’ belastingen op vlees (ChristenUnie) en suiker (PvdA) of een algemeen btw-tarief op vlees en vis (GroenLinks) en ongezonde producten (50PLUS), waarmee deze partijen (maatschappelijk ongewenst) consumptiegedrag willen ontmoedigen. Het pièce de résistance is juist het plan om (maatschappelijk gewenst) gedrag aan te moedigen. De kiezer die in het stemhokje ernst wil maken met een verlaging van het btw-tarief op groente en fruit naar 5% heeft daarbij behoorlijk wat manoeuvreerruimte tussen ChristenUnie, D66, DENK, PvdA, SP en GroenLinks. Het verlaagde btw-tarief op reparatiediensten van fietsen- en schoenmakers (SP en ChristenUnie) moet de circulaire economie een (klein) duwtje in de rug geven en zowel ChristenUnie als D66 willen het verlaagd tarief toepassen op het openbaar vervoer.

Ook vreemde eenden in de bijt staan op het menu. Zo denkt DENK terug aan de goede oude tijd toen het verlaagde btw-tarief nog 6% was en kiest ChristenUnie juist voor een harmonisatie van het btw-tarief (18,5%). De SGP wil dagrecreatie niet langer onder het verlaagd btw-tarief maar onder het algemene btw-tarief. Ten slotte lijkt 50PLUS een sneer uit te delen naar haar oud-partijleider (en oud-hoofdredacteur) door een overheveling van boeken, tijdschriften, week- en dagbladen naar het algemene btw-tarief.

Veel van de voorgestelde beleidsopties in de bouwsteenrapporten zijn gekwalificeerd als ‘niet uitvoerbaar’. Ik vraag me of veel van de btw-tariefsverlagingen wel houdbaar zijn op grond van het neutraliteitsbeginsel, om over de afbakeningsproblemen nog maar te zwijgen. Daarnaast blijft het afwachten of een btw-tariefsverlaging wordt doorberekend aan de consument en de desbetreffende producten goedkoper worden. Of dit het gewenste gedragseffect sorteert, blijft koffiedik kijken. Eerst de formatieonderhandelingen maar eens afwachten. Ondanks de uitvoeringsproblemen zou het zo maar eens kunnen dat een van de plannen het gaat halen in de onderhandelingen. Genoeg food for thought voor de btw-wetenschapper.