Nederland is traditioneel een mondiale topspeler in de sierteelt. Een sector die vooroploopt in technologische vernieuwingen, de laatste decennia met name via artificiële intelligentie. In zijn boek Technologie en Tulpen [Mediawerf Uitgevers, 2022] schetst prof.dr.ir. Eric van Heck, hoogleraar Informatiemanagement en Markten aan Rotterdam School of Management, het verhaal van bloeiende algoritmen en innovatieve flower power.
Hoe kwam je in de bloemensector terecht?
“Ik zat begin jaren 90 in mijn promotietraject aan de Wageningse universiteit. Het onderwerp was Electronic Data Interchange [EDI], oftewel koppelingen tussen computers. Nu leefde in de sierteeltsector de wens om digitale standaardberichten tussen de verschillende marktpartijen te ontwikkelen. Het werk gebeurde nog erg handmatig. Als bijvoorbeeld een kweker een partij bloemen aan de veiling leverde, werden de gegevens aan de hand van een veilbrief in de computer ingevoerd. Maar in een sector met bederfelijke waar is snelheid belangrijk. Met EDI zorgden we ervoor dat het hele proces digitaal verliep. Inmiddels weten we niet beter meer, maar destijds was dit vernieuwend. Het betreffende systeem wordt overigens na dertig jaar nog steeds gebruikt.”
“De laatste jaren spitst mijn onderzoek zich grotendeels toe op kunstmatige intelligentie. Vanuit de Erasmus Universiteit werk ik samen met onder meer Wageningen University & Research en met bedrijven zoals Royal FloraHolland en de coöperatie Zentoo, een samenwerking tussen twaalf chrysantenkwekers. Algoritmes die we hebben ontwikkeld, hebben de branche meer vraag-gestuurd gemaakt. Dus niet meer: produceren en ‘het zal wel ergens verkocht worden’, maar echt vanuit de wens van de klant. Dit levert economisch voordeel op, maar draagt ook bij aan een meer duurzame samenleving.”
“Kunstmatige intelligentie verschaft een schat aan informatie over de teelt en over de markt”
In je boek staan diverse voorbeelden van succesvolle algoritmen.
“Je kunt denken aan de optimalisatie van transport en distributie. Het vervoer van de bloemen van de kweker of de veiling naar de retailer zal steeds vaker via elektrische voertuigen gaan. Algoritmen bepalen hierbij de optimale route en kiezen de oplaadpunten, mede aan de hand van de weersomstandigheden. De voertuigen zijn immers afhankelijk van zonne- en windenergie. Kortom, minder kilometers en opgewekt door duurzame energie. Digitale technologie en circulariteit lopen hier hand in hand.”
“Kunstmatige intelligentie verschaft een schat aan informatie. Enerzijds over de teelt: algoritmen kunnen de groeisnelheid van bloemen voorspellen en schimmelziekten opsporen. Anderzijds over de markt: een veilingmeester wil een zo hoog mogelijke prijs, maar kan de bloemen niet te lang laten staan. Hij is dus geïnteresseerd in het gedrag van bieders en op zoek naar het juiste moment van verkoop. Wij hebben een, overigens zeer complex, algoritme ontworpen dat de veilingmeester adviseert over de minimale transactiegrootte van een partij bloemen en de juiste timing. Hiermee wordt een balans gevonden tussen de snelheid van de distributie en verkoopprijs voor telers.”
Bloemen hebben geen duurzaam imago.
“Dat wordt wel steeds beter. Dankzij de technologie worden steeds minder water, energie en chemicaliën gebruikt. Neem de bestrijding van insecten in de kassen. Dit gebeurt traditioneel met plakbandstroken en gif. Eén van onze studenten, Bram Tijmons, heeft het bedrijf PATS indoor drone solutions opgezet. Via een geautomatiseerd systeem detecteert een infraroodcamera rondvliegende motten om ze met een drone te verdelgen. Het wordt door steeds meer kwekers geïmplementeerd. Maar de tuinbouwsector is sowieso erg innovatief, zeker als het gaat om het realiseren van circulariteit met digitalisering. Andere branches kunnen daarvan leren. Als je wilt weten hoe de economie eruit gaat zien dan moet je naar de tuinbouw kijken!”
“Technologie kan een grote rol spelen in het ontwikkelen van nieuwe, duurzame business-modellen”
“Maar het is natuurlijk nog niet perfect. Het gebruik van chemicaliën en water moet verder omlaag en in het buitenland is er nog steeds kinderarbeid in de sierteelt. En in het Westland ligt een uitdaging. De kassen worden verwarmd door een gasbubbel in de grond. Maar Nederland wil van het gas af. Een aantal bedrijven is al overgestapt en wordt verwarmd met de restwarmte van het industriële havencomplex in Rotterdam. Ook onderzoeken we andere mogelijkheden.”
Circulair en digitaal gaan dus samen?
“Dat is uiteraard het streven, maar er is nog een wereld te winnen. In veel sectoren beperkt circulariteit zich tot recycling. De trend is om bestaande businessmodellen te digitaliseren en daarna pas naar de ecologische kant van het verhaal te kijken. Gelukkig denken de meeste van onze studenten daar anders over, voor hen is het milieu een wezenlijk thema. Maar technologie kan een grote rol spelen in het ontwikkelen van nieuwe, duurzame modellen. Een prachtig voorbeeld is verticale landbouw, waarbij gewassen boven elkaar worden geteeld. Maar de automatisering zelf moet ook vergroenen. Computers zijn nu niet bepaald milieuvriendelijk en worden nog weinig gerecycled. Datacenters slurpen energie en gebruiken veel water voor de koeling. Ook daar ligt een stevige uitdaging.”
- Professor
- Meer informatie
Eric van Heck is hoogleraar Informatiemanagement en Markten aan Rotterdam School of Management (Erasmus Universiteit). Hij studeerde Cultuurtechniek, Operations research, Informatiemanagement en Agrarische economie aan Wageningen University & Research (destijds Landbouwuniversiteit Wageningen), waar hij ook promoveerde. Hij ontving diverse awards voor het onderzoek, dat resulteerde in zijn boek Technologie en Tulpen (oorspronkelijke titel: Technology Meets Flowers, Springer, 2021).
Meer lezen over Eric van Heck?
Drie awards voor RSM professor van de Association for Information Systems