De wijk waarin kinderen opgroeien heeft invloed op hun welzijn, ontwikkeling en kansen gedurende hun leven. Een fijne wijk is een belangrijke factor om veerkrachtig te kunnen zijn, blijkt uit EUR-onderzoek. Maar wat maakt een wijk nou een fijne plek om in op te groeien? Dr. Joyce Weeland, onderzoeker bij de afdeling Jeugd & Gezin aan Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB), legt uit hoe het zit.
Van het kennen van je buren tot aan lopend of fietsend naar een park of speeltuin kunnen. En van genoeg groen in de wijk tot het hebben van voldoende activiteiten om je talenten te ontwikkelen. Het zijn slechts enkele aspecten die bijdragen aan gezond en gelukkig opgroeien.
In het CORNER project (Collaborative Research on Neighborhood Resilience Enablers) onderzoeken buurtbewoners (kinderen en volwassenen), welzijnsorganisaties, de gemeente en onderzoekers de vraag welke fysieke, sociale of institutionele factoren in de wijk ervoor zorgen dat kinderen veerkrachtig kunnen zijn.
Beter omgaan met moeilijke omstandigheden
“Hoe veerkrachtiger je bent, hoe beter je kunt omgaan met vervelende omstandigheden, en hoe groter de kans dat je jezelf toch op een positieve manier kunt ontwikkelen, ook al maak je vervelende dingen mee of groei je op onder moeilijke omstandigheden”, vertelt Joyce.
Veerkracht werd, ook in de wetenschap, lang gezien als een persoonskenmerk. Je zou veerkrachtige mensen hebben, en niet-veerkrachtige mensen. “Maar we begrijpen nu steeds beter dat wanneer je als mens veerkrachtig bent, dit niet alleen te maken heeft met je eigen vaardigheden. Zoals het om hulp kunnen vragen, je emoties kunnen reguleren, en de vaardigheden om sociale relaties aan te gaan met anderen”, legt ze uit.
Veerkrachtig zijn dankzij je omgeving
Het ligt volgens de onderzoeker misschien nog wel meer aan je omgeving of je veerkrachtig kunt zijn. Joyce: “Denk bijvoorbeeld maar aan de mensen waarmee je je verbonden voelt, de activiteiten die georganiseerd worden om je talenten te kunnen ontwikkelen, de mogelijkheden tot onderwijs en om fijn buiten te kunnen spelen in je eigen wijk.”
Als die dingen er niet zijn, kan niemand veerkrachtig zijn. En dat staat in dit project centraal. “We gaan echt op zoek naar het goud van de wijk, en dat doen we niet vanuit de ivoren toren in de universiteit, maar samen met de maatschappelijke partners en bewoners. Kinderen zijn hierbij echt onderdeel van ons onderzoek.”
Het CORNER project deed bijvoorbeeld onlangs onderzoek samen met kinderen van een school in de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken. De kinderen maakten foto’s van de wijk, vertelden verhalen en hebben samen een fototentoonstelling gemaakt over de plekken in de wijk waar ze graag komen. Ze vertelt enthousiast: “Een jongetje had twee foto’s gemaakt van twee verschillende voetbalveldjes waar hij graag komt. Over de ene plek vertelde hij dat hij daar alleen in de zomer komt. Want als het veel regent loopt dat stenen plein helemaal onder water. Door de stenen omgeving kan het water nergens heen. Op de andere foto stond een nieuwer sportveldje afgebeeld met kunstgras, waar het eigenlijk altijd droog blijft.”
"Ik zou beleidsmakers best willen oproepen om ook naar het perspectief van kinderen te kijken"
Dr. Joyce Weeland
Onderzoeker Jeugd & Gezin
Bijna niet buiten gespeeld zonder supervisie
Hieraan kun je volgens haar goed zien dat de sociale, fysieke en institutionele aspecten van de wijk op elkaar inwerken. Ze staan niet los van elkaar. De aanwezigheid van een plek om te spelen garandeert niet dat er daadwerkelijk door kinderen wordt gespeeld. Dit is heel belangrijk, vindt de pedagoog. Ze hoort namelijk vaak dat er op veel plekken in Rotterdam bijna niet meer buiten wordt gespeeld zonder supervisie. “Of een plek gebruikt wordt is heel erg afhankelijk van de context, het gevoel van veiligheid, hoe iets er fysiek uitziet, en of je er makkelijk komt. Het hangt allemaal sterk met elkaar samen en het beïnvloedt elkaar ook. Dat kun je aan het voorbeeld van het jongetje goed zien.”
Veel Rotterdamse wijken zijn in haar optiek niet echt kindvriendelijk, en er worden volgens haar best vaak keuzes gemaakt die bijvoorbeeld heel erg vanuit de bril van bereikbaarheid met de auto worden gemaakt, in plaats van te kijken naar leefbaarheid. Hierdoor komt de ruimte die er voor kinderen is om buiten te spelen in het gedrang. “Ik zou beleidsmakers best willen oproepen om ook naar het perspectief van kinderen te kijken en hen ook te betrekken bij de inrichting van wijken”, geeft ze toe.
Schone wijk met veel ruimte
“Als we het hebben over een leefbare stad is het voor volwassenen, maar zeker ook voor kinderen, belangrijk om je te kunnen bewegen en buiten te kunnen zijn.” Voor kinderen gaat het daarnaast ook nog om het spel, benadrukt ze. “Ze zijn nog volop bezig met hun motorische en sociale ontwikkeling. Ze moeten ook af en toe van dat klimrek vallen om te leren wat hun grenzen zijn. Zonder de mogelijkheid om buiten te spelen kunnen kinderen zich gewoon niet ontwikkelen.”
En wat kinderen zelf zeggen wat een wijk fijn maakt? “Dat heeft met name te maken met sport en spel”, vertelt ze met een glimlach. “Speeltuinen en voetbalveldjes worden vaak gefotografeerd en genoemd. Maar het allerbelangrijkste vinden ze misschien nog wel een schone wijk, waar veel ruimte is om buiten te spelen en om samen te komen met vrienden of familie.”
- Meer informatie
Meer verhalen over kansengelijkheid
In het CORNER project bundelen buurtbewoners (kinderen en volwassenen), welzijnsorganisaties, de gemeente en onderzoekers hun krachten. Meer over het CORNER project
- Gerelateerde content
