Promotie N.N.N. (Noah) van Dongen

Het onderzoek dat wordt gepresenteerd in dit proefschrift draagt bij aan het verenigen van neurowetenschappen en cultuursociologie in hun streven naar het verklaren van kunst en esthetiek.

Kunst en esthetiek genieten een uitgebreide geschiedenis in filosofie en onderzoek. Momenteel wordt de hoofdmoot van dit onderzoek uitgevoerd door cultuursociologen en cognitieve neurowetenschappers. Helaas is het onderzoek in deze academische velden geisoleerd van elkaar en wordt relevante theoretische en methodologische kennis niet of zeer beperkt uitgewisseld. Het onderzoek in dit proefschrift is een poging tot verbinding van deze onderzoeksgebieden. Bijvoorbeeld, een deel van het onderzoek gaat over de neuroesthetiek postuleert de universele wet dat de waardering van een kunstwerk beïnvloed wordt door contrast, zoals tussen lichte en donkere vlakken in een schilderij.

Uit een ander onderzoek in dit proefschrift kwam naar voren dat iets presenteren als kunst een effect heeft dat meetbaar is op brein niveau. Voor deze studie werden foto’s aan proefpersonen gespresenteerd die varieerden van alledaagse objecten en scenes (bijv. een landschap) tot extreem bijzondere of heftige scenes (bijv. verminkte lichamen). Deze foto’s werden of als een kunstwerk uit een museumcollectie of als een archieffoto gepresenteerd. De elektromagnetische activiteit in de cortex van de waarnemers werd gemeten. Niet alleen werden de als kunstwerk gepresenteerde foto’s mooier gevonden, het verlaagde ook de emotionele reactie die als elektromagnetische activiteit meetbaar is. Een foto met een verminkt lichaam zorgde bijvoorbeeld voor een minder heftige emotionele reactie wanneer het als kunstwerk werd gepresenteerd dan wanneer het als archieffoto werd gepresenteerd.

In het kort, dit proefschrift schetst een positief beeld van een vruchtbare potentiële samenwerking tussen cultuursociologie en cognitieve neurowetenschappen in hun zoektocht naar begrip en verklaring voor kunst en esthetiek.

De promoties vinden, in verband met het coronavirus, niet op de gebruikelijke wijze publiekelijk plaats in de Senaatszaal of de Professor Andries Queridozaal. De kandidaten zullen hun proefschrift ofwel in klein gezelfschap ofwel online verdedigen.