Promotie I.K. (Isabel) Schuurmans

Korte samenvatting van het proefschrift:

Het gezond houden van onze hersenen is cruciaal voor ons fysieke en mentale welzijn gedurende ons hele leven. Naast bekende leefstijlfactoren zoals niet roken, sporten en een gezond gewicht behouden, zijn er echter meer elementen die bijdragen aan de gezondheid van de hersenen. In dit proefschrift onderzochten we de effecten van vroege levensstress en mentale gezondheid op de hersenen van foetus tot ouderdom in de algemene bevolking. We verkenden ook de onderliggende moleculaire mechanismen, gebruikmakend van gegevens uit de Generation R Study en de Rotterdam Study.

Stress in vroege en middelbare levensjaren bleek inderdaad geassocieerd met slechtere hersengezondheid. Bij kinderen zagen we bij vroege stress vaak ook lagere academische prestaties dan verwacht op basis van IQ. Bij volwassen vrouwen linkte levensstress aan minder cognitieve en hersenreserve, wat wijst op een verhoogde vatbaarheid voor neurodegeneratieve ziekten. Daarnaast vonden we dat mentale gezondheidsproblemen, vooral aandachtsproblemen op zesjarige leeftijd, sterk verband hielden met academische prestaties op twaalfjarige leeftijd. De relatie tussen langdurige depressieve symptomen bij volwassenen en hersengezondheid was minder overtuigend, hoewel mensen met toenemende depressieve klachten een dikkere hersenschors hadden in een klein deel van de rechter laterale occipitale cortex. Op latere leeftijd bleek dat ouderen met meer hersenschade ook een grotere kans hadden op depressieve klachten.

Het proefschrift sloot af met een verdiepend onderzoek naar de mogelijke mechanismen die ten grondslag liggen aan hersengezondheid. We onderzochten de rol van de darm-brein-as, maar vonden geen overtuigende relatie tussen de darmflora en mentale gezondheid bij kinderen. Daarnaast bestudeerden we DNA-methylatie, een biologische laag die om het DNA wordt gevormd en stukjes ervan kan aan- of uitzetten als reactie op de omgeving. We ontdekten dat genetische kwetsbaarheid voor mentale gezondheidsproblemen zich al uit in veranderingen in DNA-methylatie direct na de geboorte.

Samenvattend benadrukt dit proefschrift de complexe interacties tussen vroege levensstress, mentale gezondheid en hersengezondheid gedurende de levensloop, en werpt het licht op de onderliggende moleculaire mechanismen. Dit onderzoek opent de weg voor toekomstig onderzoek en toont aan dat het bevorderen van hersengezondheid vanaf de vroege kinderjaren essentieel is om iedereen in staat te stellen zijn volledige potentieel te realiseren.