Ethiek, Rationaliteit en Emotie

Inleiding

Inzicht verkrijgen in de belangrijkste hedendaagse moraalfilosofische en moraalwetenschappelijke visies en debatten over de aard van emoties en over de rol van…

Welke rol spelen emoties in de morele oordeelsvorming van mensen? Zijn emoties constitutief voor de morele positie die mensen innemen of zijn het stoorzenders die een redelijke oordeelsvorming in de weg staan? En: wat zijn emoties? Zijn emoties louter gevoelens en is een moreel oordeel daarom altijd de expressie van een bepaald gevoel? Of zijn emoties ook te beschouwen als cognitieve mentale toestanden die ons informatie verschaffen over onszelf en over de wereld om ons heen? Ter beantwoording van deze vragen zullen we in deze cursus niet alleen de meest actuele moraalfilosofische debatten over ethiek, rationaliteit en emoties bespreken, maar ook te rade gaan bij het hedendaagse moraalwetenschappelijke onderzoek naar de oorsprong en aard van emoties en naar de invloed van emoties bij oordeelsvorming (o.m. werk van Frans de Waal, Jonathan Haidt en Antonio Damasio). We zullen nadenken over de lichamelijke basis van gevoelens en emoties en dit verbinden met cognitief psychologisch onderzoek naar de onmisbare (en soms misleidende) rol van emoties in het redeneren en het vormen van een standpunt. Vervolgens zullen we discussiëren over wat dit betekent voor de aard en de betrouwbaarheid van evaluatieve oordelen. Een morele stellingname is meer dan de expressie van een gevoel. Maar in welke zin is het meer en anders?

Het lichaam-geest dualisme  is  een berucht  struikelblok voor emotieonderzoekers:  vinden emoties hun oorsprong in fysieke mechanismen die evolutionair verankerd zijn in het brein, of in culturele cognitieve oordelen? Empirisch en filosofisch emotieonderzoek verslikt zich al honderd jaar  in dit  dilemma  en is daardoor niet in staat de existentiële,  praktische en morele dimensie van emoties scherp te krijgen.
Deze cursus onderzoekt in hoeverre het enactivisme  - een filosofie die uitgaat van de intrinsieke samenhang van biologie en betekenis, lichaam en geest, persoon en wereld, ‘feeling’ en cognitie - verandering in de  situatie brengt. De cursus vertrekt van vier grote denkers  over emotie: James, Wittgenstein, Heidegger en Sartre, en  traceert hun doorwerking in de ‘enactivistische’ emotiefilosofie van de 21e eeuw  (Matthew Ratcliffe,  Giovanna Colombetti, Jan Slaby, e.a.).
Aan het eind van de cursus discussiëren we over de waarde van het enactivisme voor actueel emotieonderzoek: worden hier de contouren zichtbaar van een nieuwe,  integrerende theorie van emoties en affectiviteit? 

Voorkennis

Je hebt minimaal 90 EC gehaald met vakken uit het Bachelor 1 en Bachelor 2. 

Voertaal

Nederlands

Periode

Bachelor 3, blok 3A + blok 3B: 7 februari t/m 12 april 2022 (7,5 EC)

Rooster en literatuur

Voor de cursusbeschrijving en het rooster zie de Course Guide. Inschrijven pas vanaf eind november 2021 mogelijk.