Het onderzoek Met Verve!
In het onderzoek Met Verve! onderzochten wij hoe verpleegkundigen in de dagelijkse praktijk kwaliteits- en veiligheidsmanagement vormgeven. In onze onderzoeksopzet was het principe ‘niets over ons, zonder ons’ leidend. Daarom deden verpleegkundigen samen met ons onderzoek en werd de (V)VAR nauw betrokken.
Aanpak van het onderzoek
Het onderzoek is opgezet vanuit een Safety II perspectief. We startten door te leren van verpleegafdelingen, waar het verbeteren van de kwaliteit en veiligheid goed loopt. Door de dagelijkse praktijk van verpleegkundigen te observeren, ontdekten we wat er in een bepaalde context werkt en waarom. Daarnaast werden semi-gestructureerde interviews afgenomen om vragen te beantwoorden, die ontstonden door de observaties. Ook spraken we in de interviews over wat ondersteunend of belemmerend is bij het werken aan kwaliteit en veiligheid.
De opgedane inzichten deelden we eerst met het team van de verpleegafdeling, zodat zij onze analyses konden bevestigen of verder toelichten. Daarna deelden we de inzichten in een focusgroep met andere verpleegafdelingen, zowel binnen de ziekenhuizen als tussen ziekenhuizen. Vervolgens gingen andere verpleegafdelingen experimenteren met de goed werkende aanpakken om hun kwaliteit te verbeteren en de patiëntveiligheid te vergroten. En ook hiervan deelden we in focusgroepen de geleerde lessen.
Deelnemende ziekenhuizen
In Met Verve! deden drie ziekenhuizen mee: het Spaarne Gasthuis, Treant Zorggroep en Radboud UMC. Het Elisabeth Tweesteden ziekenhuis, was een ‘bonus’ ziekenhuis, die dezelfde onderzoekscyclus doorliep.
De doelen van het actie onderzoek
Voor het kennisdoel wilden we meer inzicht krijgen in de veerkracht van verpleegkundigen in de soms complexe dagelijkse praktijk. Door te observeren kregen we meer zicht op hoe kwaliteit- en veiligheidswerk er daadwerkelijk aan toe gaat. In Safety II termen het kijken naar Work as Done (in plaats van werk zoals bedacht ofwel Work as Imagined).
Voor het leerdoel zorgden we ervoor dat verpleegkundigen, verpleegkundig managers, beleidsmedewerkers en patiëntenvertegenwoordigers reflecteerden met elkaar. Samen reflecteerden we op momenten dat verpleegkundigen aanpassingen doen op routines of gemaakte afspraken, bijvoorbeeld vastgelegd in protocollen of werkinstructies. Ook reflecteerden we in focusgroepen op wat deze aanpassingen voor hen en anderen betekenen. Daarmee leerden welke kwaliteit- en veiligheidverbeterende mechanismes in de dagelijkse verpleegkundige praktijk behulpzaam zijn. En konden we die kennis ‘transfereren’ naar andere afdelingen.
Door verpleegkundigen zelf te laten observeren, samen met hen te reflecteren en door henzelf te laten experimenten met goede voorbeelden van anderen, werkten we aan het veranderdoel. Verpleegkundigen waren zelf aan zet om te werken aan het vergroten van kwaliteit en veiligheid door veerkracht te tonen én deze veerkracht verder te stimuleren.
Algemene lessen trekken uit veel verschillende variabelen
Door in het onderzoek verschillende afdelingen te betrekken konden we breed leren van de dagelijkse praktijk. We deden onderzoek samen met teams van beschouwende, snijdende en gespecialiseerde afdelingen, zoals orthopedie, oncologie, psychiatrie, vaatchirurgie en dialyse. Op deze afdelingen zijn er verschillende organisatievormen, zoals klinische opnames, dagverpleging en cyclische kortdurende behandeling. We observeerden verschillende diensten, zowel door de week als in het weekend. Ook werden verschillende verpleegkundige thema’s onderzocht zoals pijn, zorg voor kwetsbare ouderen, medicatieveiligheid en de zelfregie van patiënten. Wil je meer weten over de geleerde lessen van Met Verve!, kijk dan op deze pagina of bekijk alle kennisclips.
Om lessen te leren die voor iedereen mogelijk bruikbaar zijn, hebben we in de reflectie sessies met elkaar CIMO logica’s geschreven. Een CIMO logica beschrijft: in deze Context, ontstaat met deze Interventie, dit Mechanisme wat leidt tot deze Outcome/resultaat. Twee voorbeelden van zo’n logica zijn hier te zien. Deze logica’s vormden de basis voor de experimenten op andere afdelingen.