“Denk niet dat je er nog niet klaar voor bent”
Op 28 augustus had yESHPM de eer professor Kim Putters te mogen verwelkomen in het kader van een inspirerende ontmoeting met jonge onderzoekers. Putters, die vorig jaar door De Volkskrant als de meest invloedrijke Nederlander werd bestempeld, combineert zijn leerstoel Health Management aan de Erasmus Universiteit met de functie van directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Hoe combineert hij de ogenschijnlijk verschillende werelden van wetenschapsbeoefening en beïnvloeding van beleid? Een open gesprek over loopbaanontwikkeling, toeval, proactiviteit en duidelijk zijn over je rol.
Verschillende werelden
Prof. dr. Kim Putters (1973), die opgroeide in een protestants milieu in de polders rond Rotterdam, zat voor het eerst sinds het begin van de lockdown weer in zijn kantoor. Hij vindt het fijn na al dat beeldbellen aan de keukentafel weer terug op de campus te zijn.
Putters komt uit een familie van binnenvaartschippers. Het lag niet voor de hand dat hij naar de universiteit zou gaan en dat heeft er bij hem wellicht de basis voor gelegd dat hij zich schijnbaar moeiteloos tussen verschillende werelden kan bewegen. Hij werd bestuurskundige die zich voortdurend bezighoudt met wetenschap, beleid en politiek.
‘We wonen in een veranderende welvaartsstaat waarin meer verantwoordelijkheden bij de burgers worden gelegd. Het is onze taak om ten aanzien van de Nederlandse overheid kritisch te zijn over de subjectieve werkelijkheid.’ Als directeur van een adviescommissie voor de overheid gelooft hij stellig in het vertellen van de verhalen achter de cijfers: hoe het met de Nederlanders gaat, hoe zij zich voelen en hoe zij hun leven ervaren. Het SCP brengt regelmatig advies uit aan de overheid en Putters heeft vaak contact met de media om maatschappelijke ontwikkelingen te duiden en daarop commentaar te geven.
Noblesse oblige
Door zijn behoefte besluitvorming in de politieke arena te begrijpen kwam hij bij het openbaar bestuur terecht, maar waar komt zijn keuze voor gezondheidszorg vandaan? ‘De meeste mensen staan er niet bij stil, maar die zorg moet er zijn als zij nodig is.’ Putters, met zijn kennis van het openbaar bestuur, kreeg een promotiefunctie aangeboden over de hervormingen in de Nederlandse gezondheidszorg naar meer ondernemerschap in het management van de zorg. Hij vond een plek die goed aansloot bij zijn passie.
Na een jaar besefte hij dat de combinatie van wetenschappelijk werk en advieswerk heel inspirerend kon zijn. Het toeval wilde dat zijn begeleider Tom van der Grinten goede connecties had met de Raad voor Volksgezondheid en Zorg. Dat leidde ertoe dat Putters van 1997 tot 2003 parttime als adviseur werkzaam was.
Deze hybriditeit zou later een steeds terugkerend element in zijn werk worden en wierp de vraag op hoe als jonge wetenschapper een brug te slaan naar de praktijk. ‘Denk niet dat je er nog niet klaar voor bent. Twijfel niet of je een verhaal te vertellen hebt, of je anderen kunt inspireren. Dat kun je al in je promotietraject, want je hebt al veel waardevolle kennis vergaard.’
Hij erkent dat toeval een belangrijke factor in zijn loopbaan is geweest en dat nog steeds is, zoals de connecties via zijn begeleider om onderzoeksinzichten te presenteren aan politieke partijen en aan voormalig minister van Volksgezondheid Els Borst. Dit betekende het begin van zijn politieke loopbaan. ‘Desalniettemin moet je proactief zijn naar mensen toe. Blijf niet te veel in je eigen wereldje.’ Hij voegt er echter aan toe dat dit een gedeelde verantwoordelijkheid is: ‘Als hoogleraar moet je kijken hoe je je studenten laat kennismaken met je netwerk. Het is een kwestie van noblesse oblige.’
Waarden in evenwicht
De centrale plaats die de combinatie van verschillende werelden in Putters’ werk inneemt is opvallend. ‘Dat biedt veel voordelen maar je moet er ook op letten dat je altijd duidelijk bent over je rol.’ Voordat hij in 2013 als directeur van het SCP toetrad tot de beleidswereld was het logisch dat hij de Eerste Kamer verliet. ‘Je mag de ene rol niet misbruiken voor de andere. Je kunt niet de politiek adviseren terwijl je ook in de politiek zit.’
Uit zijn periode in de Eerste Kamer voor de PvdA tussen 2003 en 2013 blijkt zijn behoefte zich uit te spreken; Putters wil actief zijn geluid laten horen. Dat komt ook in zijn huidige werk naar voren. Hij neemt een kritisch standpunt in ten aanzien van het huidige beleid voor kwetsbare mensen, zoals jongeren, of ouderen met een beperking, voor wie onafhankelijkheid eenvoudigweg niet realistisch is. ‘Soms willen ze niet luisteren, maar ze zullen wel moeten!,’ zegt hij over zijn discussies over de onderzoeksresultaten van het SCP.
Authenticiteit is essentieel, zo wordt vaak en gemakkelijk beweerd, maar vereist veel werk en vastberadenheid. Tijdens zijn werk moet hij er voortdurend voor waken dat tussen waarden het juiste evenwicht behouden blijft. Zo werd het SCP eens benaderd door overheidsfunctionarissen met het verzoek om een enquête. ‘Nee,’ was zijn strenge reactie. ‘Jullie moeten me jullie probleem vertellen en niet hoe het onderzoek moet worden uitgevoerd. Wij kiezen de onderzoeksmethode die wij de meest geschikte vinden.’
Terwijl in de academische wereld steeds meer discussies worden gevoerd over de wijze waarop maatschappelijke impact moet worden gemeten, propageert Putters dat je moet zoeken naar impact die overeenstemt met je passie. ‘Wat voor soort impact wil je hebben? Zoek een plek waar je van waarde kunt zijn. Dat kan ook je onderzoeksgroep, je team of afdeling zijn.’
Lessen
Kortom, Putters is actief en komt tussenbeide in velerlei contexten en moet daarom dagelijks waarden tegen elkaar afwegen. Hij adviseert jonge onderzoekers dicht bij datgene wat hen drijft te blijven en tegelijkertijd van daaruit proactief naar impact te zoeken. Daaruit spreekt een bescheiden persoonlijke houding ten aanzien van loopbaanontwikkeling.
Eerder die dag werd Putters geïnterviewd voor NPO Radio 1. Tijdens een wandeling langs de Maas werd hem gevraagd wat hij in de toekomst wil gaan doen. Zijn antwoord: ‘Misschien leraar op een basisschool of een middelbare school. Een overstap maken in mijn werkzame leven. Of met mijn broer een café beginnen.’ Wie weet wat er nog gaat gebeuren? Putters’ verhaal laat zien dat bescheidenheid, ambitie, toeval en proactiviteit de ingrediënten vormen die in de loop der jaren zijn loopbaan hebben bepaald.
Deze inspirerende ontmoeting was de tweede in een reeks die in november 2019 startte met professor Pauline Meurs. Hier vind je haar lessen voor jonge onderzoekers. Heb je suggesties voor een volgende spreker? Laat het ons weten.
Thomas Reindersma, promovendus Health Services Management & Organisation
Oemar van der Woerd, promovendus Healthcare Governance