Toetsingskaders van de IGJ als input voor kwaliteitsverbetering in zorginstellingen

Hoe toetsingskaders de kwaliteit van zorg beïnvloeden

Na publicatie van een toetsingskader wordt deze vooral opgepakt door beroeps- en brancheorganisaties en kwaliteitsmedewerkers van grotere organisaties en ketens. Bij medewerkers op de werkvloer spelen toetsingskaders hooguit een indirecte rol. Zij nemen soms kennis van een toetsingskader via nieuwsbrieven van de beroepsorganisatie of interne communicatie.

Binnen een organisatie lijken toetsingskaders bepaalde kwaliteitsthema’s te agenderen; er gaan middelen en aandacht heen. Zo vormt het toetsingskader in de verpleeghuiszorg belangrijke input en aanleiding voor interne audits binnen de sector. Of er iets met een toetsingskader gebeurt, hangt daarbij af van of er reeds een infrastructuur van kwaliteitszorg aanwezig is waarop het toetsingskader kan ingrijpen. In het geval van het toetsingskader infectiepreventie (TIP) in ziekenhuizen was deze infrastructuur reeds aanwezig en heeft TIP hier verder aan bijgedragen, terwijl bij de mondzorg kwaliteit vooral nog een individuele aangelegenheid is en het aan een systematische aanpak van kwaliteitsverbetering ontbreekt.

Handvatten voor de IGJ

Op basis van het onderzoek bevelen de onderzoekers aan om als IGJ aandacht te blijven schenken aan de afstemming tussen de opzet van het toetsingskader, hetgeen de IGJ met het toetsingskader beoogt en de mogelijkheden binnen een sector. Voor sommige sectoren of thema’s kan een openbaar toetsingskader een veld in beweging krijgen, terwijl in andere gevallen een toetsingskader en toezichtronde weinig uithaalt voor de kwaliteit en veiligheid in de gehele sector.

Daarnaast is het belangrijk om oog te hebben voor hoe de veldnormen en het toetsingskader input geven aan kwaliteitsbeleid met daarbij aandacht voor eigenaarschap. Het gaat dan niet alleen over de vraag of de zorgaanbieder voldoet aan de normen, maar ook of en hoe hierop gestuurd wordt. De formulering van normen in het toetsingskader kan bijdragen aan de governance van de kwaliteit van zorg. Zo laten meer open geformuleerde normen meer initiatief bij zorgaanbieders. Het is dan wel van belang dat in het veld de infrastructuur bestaat om hier op een adequate manier mee om te gaan.

Aanleiding van het onderzoek

De IGJ maakt steeds meer informatie openbaar, waaronder haar toetsingskaders. Hierin staan wet- en regelgeving waaronder veldnormen en professionele standaarden waaraan ze zorgaanbieders toetst. Er is echter weinig bekend over welke gevolgen het openbaar maken van toetsingskaders heeft, bijvoorbeeld voor de kwaliteit van zorg. De IGJ wilde daarom inzicht in mogelijke gevolgen van openbaarmaking van toetsingskaders als input voor de verdere effectuering van haar openbaarmakingsbeleid.

Het onderzoek bestond uit een literatuurverkenning, interviews met zorgverleners, bestuurders, beleidsmedewerkers en inspecteurs over ervaringen met openbaarmaking van toetsingskaders door de IGJ en een afsluitend groepsinterview met inspecteurs. De focus lag hierbij op toetsingskaders in drie sectoren: kwaliteit van verpleeghuiszorg, radiologie in de mondzorg en infectiepreventie in de ziekenhuiszorg.