De Autoriteit Consument & Markt (ACM) wil meer bevoegdheden om markten waar de concurrentie verstoord raakt aan te pakken. Terecht, vinden hoogleraren die het FD benaderde. Maar investeerders morren. De toezichthouder drong al eerder aan op de invoering van een extra set bevoegdheden, vergelijkbaar met de New Competition Tool zoals die onder andere in het Verenigd Koninkrijk bestaat. Daarbij kan er worden ingegrepen in markten waar de concurrentie tekortschiet zónder dat er sprake is van een overtreding van de mededingingswet.
Kralen rijgen
Het nieuwste voorstel van de ACM is om ook overnames van bedrijven met een omzet beneden de €30 mln te kunnen blokkeren. Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar mededingingseconomie en regulering aan de Universiteit van Amsterdam, is positief. ‘De huidige toetsingsdrempels zijn nogal arbitrair. Ook kleinere fusies kunnen schadelijk zijn.’ Internationaal onderzoek duidt erop dat toezichthouders vaker en krachtiger moeten ingrijpen, zegt Schinkel. Bedrijven proberen door middel van kleine overnames — ’kralen rijgen’ — onder de radar te blijven.
Regionale markten
De ACM zou er bij uitbreiding van de bevoegdheden capaciteit bij moeten krijgen, stelt Schinkel. ‘Het gevaar is natuurlijk dat de ACM straks heel veel tijd steekt in onderzoek naar de overname van een klein bedrijf, op basis van een vermoeden dat die de concurrentie beperkt. Dat kán ten koste gaan van andere zaken, zoals de opsporing van kartels of het onderzoek naar misbruik van marktmacht. Ik vrees dat er altijd gekozen moet worden, want mensen en middelen blijven beperkt.’
Kralen rijgen gebeurt veelvuldig in de zorg, met daarbij een prominente rol voor private equity. Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de zorg aan de Erasmus Universiteit, vindt dat de ACM een 'terecht signaal' afgeeft. 'Je kunt je voorstellen het een strategie is om stapsgewijs te groeien. Maar je kunt zo ook onder de radar blijven bij de mededingingsautoriteit. Feit is dat de ACM niet kan optreden. Dat is verontrustend.’ Van 2008 tot eind 2022 waren de toetsingsdrempels in de zorg lager. In 2017 werd nog besloten die laag te houden, en de redenen daarvoor gelden nog steeds onverkort, vindt Varkevisser. Zo hebben sommige zorgaanbieders meer marktmacht dan hun omzet doet vermoeden, bijvoorbeeld doordat ze een informatievoorsprong hebben ten opzichte van inkopers. Ten tweede zijn zorgmarkten vaak regionaal, omdat mensen niet onbeperkt willen of kunnen reizen. Zo kunnen relatief kleine partijen regionaal toch een zeer sterke positie hebben.
Zorgminister Ernst Kuipers draaide de verlaagde drempels met ingang van 2023 terug. Kuipers wil juist meer samenwerking tussen zorgbedrijven. Dat kan ook prima binnen de bestaande regels, vinden de ACM en Varkevisser. En een samenwerking beëindigen is een stuk eenvoudiger dan het terugdraaien van een fusie, zegt de hoogleraar. Toch zeggen zorgbestuurders vaak dat mededingingsregels samenwerking in de weg staan. Varkevisser denkt dat er iets anders speelt. 'Als samenwerken niet lukt, is het fijn om naar externe factoren te wijzen.’
Dit is een gedeelte van het artikel dat op 8 november in het FD verscheen. Wilt u het hele artikel lezen, ga dan naar de website van het FD.
- Professor