Deze blog is geschreven door Maud van den Berg (studievoorlichter ESHPM), Gijs Steinmann en Oemar van der Woerd (beiden promovendi bij ESHPM). Onderwerp: de meerwaarde van dialoog met aspirant studenten en ouders over actuele vraagstukken in de zorg.
Op zaterdag 19 oktober 2019 vond de Bachelor Open Dag plaats op de Erasmus Universiteit Rotterdam. Studiekiezers (en veel van hun ouders) konden onder andere presentaties bijwonen over de opleiding Gezondheidswetenschappen, Beleid Management Gezondheidszorg (BMG). Naast algemene presentaties door BMG studenten over de studie, werden er verdiepende colleges gegeven door Gijs Steinmann en Oemar van der Woerd, beiden sinds een jaar promovendus bij de sectie Health Care Governance van Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM). Waar gingen deze verdiepende colleges over en waarom is het van belang om in studievoorlichting zorgthema’s inhoudelijk te bespreken? Het antwoord vind je in deze blog.
Studievoorlichting
Het maken van een studiekeuze is geen gemakkelijke opgave. Aspirant studenten kunnen studiewijzers en persoonlijkheidstesten invullen die helpen bij de juiste studiekeuze. Hoewel deze hulpmiddelen behulpzaam zijn in het maken van een doordachte studiekeuze, omvat studievoorlichting meer. De presentaties van BMG op de open dag schetsten niet alleen een overzichtelijk beeld van de vakken, onderwijsvormen en baanmogelijkheden, maar gaven ook inzicht in de maatschappelijke relevantie van de opleiding. Want zijn de containerbegrippen kwaliteit, betaalbaarheid, toegankelijkheid en bestuurbaarheid van zorg bij uitstek geen maatschappelijke vraagstukken? En is het daarom niet juist van belang om de complexiteit die achter deze containerbegrippen schuilgaat te begrijpen? Hierom gingen de promovendi tijdens verdiepende colleges in op twee actuele zorgthema’s: waardegedreven zorg en samenwerkingsvraagstukken in regio’s die te maken hebben met vergrijzing, ontgroening en schaarste aan (medische) professionals. Het doel van deze colleges was de aspirant studenten en ouders te prikkelen en hen kennis te laten maken met relevante (en actuele) vraagstukken waar je als BMG student mee aan de slag gaat.
Waardegedreven zorg
Zowel internationaal als in Nederland heeft waardegedreven zorg een opvallend groot draagvlak. Binnen deze visie ziet men ‘waarde’ als hetgeen wat er voor de patiënt het meest toe doet. Wat willen patiënten wanneer zij zorg vragen? Beter worden! Of in ieder geval de best mogelijke uitkomsten van een behandeling behalen. Goede zorg brengt over het algemeen ook de nodige kosten met zich mee. Met andere woorden: er hangt een prijskaartje aan het behalen van goede uitkomsten. En of patiënten nu uit eigen portemonnee betalen of via de verzekeraar, als twee behandelingen of twee klinieken dezelfde resultaten behalen, maar de een is goedkoper dan de ander, dan lijkt het toch verstandig om naar die goedkopere te gaan. Waardegedreven zorg is een visie die zich richt op het maximaliseren van waarde: de beste uitkomsten, voor een zo laag mogelijke prijs. Het omarmen van deze visie betekent dat er op grote schaal uitkomsten van zorg gemeten moeten worden, zodat we zo op een zinvolle manier zorgaanbieders kunnen vergelijken. In de praktijk brengt dit echter de nodige uitdagingen met zich mee. De uitkomsten die ertoe doen, kunnen bijvoorbeeld enorm verschillen per patiënt. Waar de een er nog alles aan wil doen om zo lang mogelijk te leven, is de ander niet meer bereidt om de consequenties van bijvoorbeeld een chemokuur te aanvaarden. De complexiteit van de zorg maakt het moeilijk om eenduidige vergelijkingen te kunnen maken. Aspirant studenten en ouders vertelden over persoonlijke ervaringen.
Bestuurbaarheid in de zorg
Netwerkzorg en zorgnetwerken in regio’s zijn veelgebruikte termen om aan te geven dat verschillende professionals werkzaam in verschillende zorgorganisaties, zoals het ziekenhuis, het verpleeghuis of de huisartsenpraktijk, samen dienen te werken. Samenwerking, in tegenstelling tot concurrentie, wordt als belangrijk omschreven om zorg in de nabijheid van de burger overzichtelijk te organiseren. Vooral in regio’s met een afnemende bevolkingspopulatie en toenemende vergrijzing is de roep tot samenwerking tussen zorgaanbieders groot, bijvoorbeeld in Zeeland en Friesland. Dat de burger hierbij gebaat is en ‘centraal staat’ wordt veelal gezegd, maar zijn er ook verborgen risico’s van samenwerking in netwerken? Levert het daadwerkelijk beter afgestemde zorg voor het individu op? Vorig jaar gaf Wouter Bos, toen nog als bestuursvoorzitter van het UMC, kritiek op netwerken. “Meer overdrachtsmomenten leveren meer risico op voor de patiëntveiligheid.” Bovendien merkt hij een besturingsprobleem op: “Als ik verantwoording moet afleggen voor alle samenwerkingsrelaties van Amsterdam UMC, dan denk ik dat ik dat eigenlijk niet kan.” Patiënten bewegen zich door verschillende regionale zorgnetwerken heen. Juist hierom is het prettig als zorg en ondersteuning op elkaar is afgestemd. Hoe ‘werken’ deze samenwerkingsprocessen? In de sessie gaven aspirant studenten en ouders voorbeelden vanuit de eigen regio, met als centrale vraag: hoe organiseren wij de zorg toekomstbestendig en blijft zorg bestuurbaar in regio’s?
Een compleet beeld
Een compleet beeld van de studie omvat naast praktische informatie, zoals een globaal inzicht van de vakken en het loopbaanperspectief, het aanstippen van actuele thema’s. Kennismaking met de inhoud is zeker in de zorg en voor een studie als BMG van belang. De geschetste inhoud is van meerwaarde voor aspirant studenten en ouders om een gemotiveerde studiekeuze te maken. Waarbij de maatschappelijke relevantie van een studie veelal helder is vanuit algemene voorlichting, is de betrokkenheid van promovendi (naast tutoren, mentoren, studiebegeleiders en ander wetenschappelijk personeel) voor verdieping onmisbaar. Het geeft namelijk een inhoudelijk(er) beeld wat er achter de geïntroduceerde containerbegrippen in de zorg schuil gaat. Als studenten deze complexiteit aanspreekt, dan is BMG een geschikte keuze.
Een begrijpelijk verhaal
Bovendien helpt het geven van verdiepende colleges beginnende onderzoekers om zorgkwesties begrijpelijk te presenteren en erover in discussie te gaan met een ‘leken’ publiek. Niet alleen aspirant studenten en ouders worden hiermee dus geholpen. Want waarom is wetenschap van meerwaarde voor de geschetste uitdagingen in de zorg? Ook daarover is gesprek met elkaar nodig. Het vertalen van complexe materie naar een begrijpelijk verhaal is geen gemakkelijke opgave.
Doordachte keuzes
De bovenstaande voorbeelden van de verdiepende colleges geven aan dat er belangrijke keuzes gemaakt moeten worden in de zorg. In de opleiding zullen BMG studenten leren kritisch te reflecteren op deze keuzes en mogelijke oplossingsrichtingen verkennen. Dan wel als beleidsmaker bij het ministerie of de gemeente, afdelingsmanager in een ziekenhuis of verpleeghuis, consultant of politicus. Met als doel ze er op voor te bereiden dat ze in de toekomst doordachte keuzes kunnen maken
