In het politieke en publieke debat is de rol van commerciële partijen en grootschalige ketens in de zorg controversieel. Dat was in 2023 geen beletsel voor een hausse aan transacties. De overnamemarkt in de zorg draait nog altijd op volle toeren. Er is wel een verschuiving zichtbaar. Van de 193 transacties (een nieuw record) kwam een kleiner aandeel voor rekening van private-equityfondsen en buitenlandse partijen (twee categorieën die vaak overlappen). Lokale private initiatieven wonnen juist terrein.
Deze ontwikkeling blijkt uit een woensdag verschenen rapport van adviesbureau JBR. Terughoudendheid bij European Dental Group, eigendom van investeringsmaatschappij Nordic Capital, kleurt de cijfers. Het bedrijf deed in 2023 maar één overname, tegen negentien een jaar eerder. Maar ook andere internationale partijen tekenden vorig jaar voor minder transacties.
Achter de aanhoudende trend van steeds meer overnames zitten twee belangrijke ontwikkelingen, zegt Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de zorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. 'De schaalvergroting zet door, en de zorg heeft behoefte aan kapitaal. Dat gaat voorlopig ook niet veranderen.'
Een krappe arbeidsmarkt en gebrek aan opvolgers maken dat veel praktijkhouders kiezen voor aansluiting bij al dan niet commerciële ketens, zegt Varkevisser. Broodnodige investeringen in duurzaamheid en technologische vernieuwing moeten nu eenmaal gefinancierd worden. Banken kunnen en willen niet al dat kapitaal verstrekken, en stellen bovendien strenge eisen. Als zorgaanbieders hun inkomsten zouden opschroeven om zich meer investeringsruimte te verschaffen, zou dat leiden tot hogere zorgpremies, stelt de hoogleraar.
'De moeite die ik heb met de eenzijdige kritiek op private investeerders in de zorg, is dat een eventueel algemeen verbod die onderliggende problemen niet oplost', zegt Varkevisser. Pleitbezorgers van zo'n generieke maatregel vergeten volgens hem vaak uit te leggen hoe ze de zorg dan wel toegankelijk willen houden. Daarbij: ook bij organisaties en stichtingen zonder private investeerders zijn vaak genoeg problemen.
Toch roept Varkevisser op tot waakzaamheid: 'Niet alle partijen die met privaat kapitaal de zorg betreden, zijn even netjes. Privaat kapitaal kent inherente risico's. Het is geen verkeerde route om open te houden, maar dan moet je zowel de toegang als het gedrag goed reguleren en ingrijpen als het uit de hand loopt.
Dit is een gedeelte van een artikel dat op 19 juni in Het Financieele Dagblad verscheen. Wilt u het hele artikel lezen, bezoek dan de website van Het Financieele Dagblad.
- Professor