“Psychische aandoeningen zijn een belangrijk gezondheidsprobleem. Ze hebben een grote impact op de kwaliteit van leven van de patiënten evenals op hun naasten. Bovendien zijn psychische aandoeningen verantwoordelijk voor hoge maatschappelijke kosten. Het is daarom des te opmerkelijker dat beleidsbeslissingen over de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) niet systematisch onderbouwd worden met informatie over doelmatigheid”, aldus prof.dr. Leona Hakkaart-van Roijen van Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM). Zij vervolgt: “Dit is precies waar het vakgebied van Health Technology Assessment (HTA) bij kan helpen. Hoewel de toepassing van kosteneffectiviteitsstudies binnen de somatische zorg al een lange geschiedenis kent, is de toepassing binnen de geestelijke gezondheidszorg relatief nieuw.” Met de instelling van de nieuwe leerstoel “HTA in de GGZ” krijgt dit vakgebied een belangrijke impuls. Op vrijdag 13 december aanvaardt zij haar ambt.
Met de leerstoel richt prof.dr. Hakkaart-van Roijen zich op het zichtbaar maken van de maatschappelijke meerwaarde van interventies in de GGZ. “Door een breed maatschappelijk perspectief te combineren met innovatieve methodologie, kunnen we niet alleen betere zorg bieden aan patiënten en hun naasten, maar ook bijdragen aan een doelmatiger gebruik van de zorg.”
Hakkaart: “Bijna één op de vier mensen in Nederland krijgt op een bepaald moment in hun leven te maken met psychische problemen. Deze problemen hebben een grote impact op de kwaliteit van leven van de mensen die erdoor getroffen worden en ook op hun naasten. Daarnaast genereren ze hoge maatschappelijke kosten: mensen verzuimen van werk of school, presteren minder goed en de kosten voor de gezondheidszorg stijgen. De door ons ontwikkelde Mental Health Quality of Life Questionnaire (MHQoL) biedt een aanvullende uitkomstmaat naast de gebruikelijke QALY, specifiek ontwikkeld om de kwaliteit van leven bij mensen met psychische problemen beter in kaart te brengen. Deze wordt inmiddels nationaal en internationaal gebruikt.
Passende zorg
Ook zijn er lange wachttijden in de GGZ en is er een gebrek aan de juiste zorg voor de juiste persoon op het juiste moment. Dit zorgt ervoor dat patiënten geen tijdige, passende zorg krijgen, wat hun en de maatschappelijk problemen alleen maar doet verergeren. In samenwerking met het GGZ-veld hebben we voor de hoogspecialistische GGZ de Decision Tool ontwikkeld. Deze Decision Tool helpt wachtlijsten in de GGZ te verminderen door sneller en beter te bepalen welke zorg het meest geschikt is voor een patiënt, waardoor over- en onderbehandeling wordt voorkomen en doorstroming wordt bevorderd. Inmiddels zijn we in opdracht van de gemeente Rotterdam ook een Decision Tool voor de jeugdzorg aan het ontwikkelen, omdat we helaas ook daar met lange wachtlijsten te maken hebben. Dit laat zien dat specifieke aandacht voor geestelijke gezondheidszorg binnen HTA nodig is.
Toch wordt de kosteneffectiviteit van interventies in de GGZ nog steeds niet systematisch onderzocht en door het Zorginstituut Nederland (ZiN) meegenomen in adviezen aan de Minister van VWS. Dat is opmerkelijk, zeker omdat de GGZ een grote invloed heeft op zowel de zorgkosten als op het leven van veel mensen.”Haar aanbeveling aan het Zorginstituut Nederland (ZiN) is dan ook om de systematische toepassing van HTA te verbreden, vooral naar niet-farmaceutische zorg, met de GGZ als prioriteit.
Blinde vlekken
In haar oratie gaat Hakkaart ook in op de blinde vlekken in onderzoek die er nog altijd zijn. Ze hoopt te kunnen bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van de GGZ en de zorg voor patiënten en hun naasten te verbeteren. Ze pleit voor drie belangrijke onderwerpen waar zij zich de komende jaren op wil richten. “Kinderen en jongeren vallen nog te vaak buiten HTA-onderzoek, terwijl hun geestelijke gezondheid de basis vormt voor hun verdere leven. Onderzoek bij kinderen vraagt om specifieke methoden die rekening houden met hun ontwikkelingsfase, andere gezondheidsbehoeften en hun afhankelijkheid van ouders of verzorgers. Een tweede uitdaging is dat we nog te vaak werken vanuit een one-size-fits-all aanpak in de GGZ, terwijl geen enkele patiënt hetzelfde is. En tot slot de opkomst van eHealth-interventies. Digitale oplossingen lijken veelbelovend voor toegankelijkheid en kostenverlaging in de GGZ, maar weten we wel hoe doelmatig ze echt zijn? Tot nu toe is dit onvoldoende onderzocht.”
Symposium
Voorafgaand aan de oratie vindt een symposium plaats ‘Hoe toon je de maatschappelijke meerwaarde van de GGZ aan?’ Iedereen is van harte welkom het symposium en de inaugurele rede bij te wonen. Het hele programma vindt u op onze website.
Over prof.dr. Leona Hakkaart-van Roijen
Prof.dr. Leona Hakkaart-van Roijen is hoogleraar Health Technology Assessment in de Geestelijke gezondheidszorg. Zij is lid van het managementteam van de HTA-sectie van Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Vanuit haar leerstoel richt zij zich op het ontwikkelen en toepassen van methoden om de maatschappelijke waarde van interventies in de (mentale) gezondheidszorg te evalueren. Met haar onderzoek wil zij bijdragen aan betere zorg en een hoger welzijn voor patiënten, met een bijzondere focus op mensen met psychische problemen en kinderen en jongeren.
Prof.dr. Hakkaart-van Roijen is onder andere auteur van de Nederlandse kostenhandleiding voor economische evaluaties, die in opdracht van het Zorginstituut Nederland is ontwikkeld. Daarnaast werkt zij aan de ontwikkeling van instrumenten die inzicht bieden in de kosten en effecten van zorg. Ook heeft zij tools ontwikkeld die professionals ondersteunen bij de keuze van zorg binnen de GGZ. Deze tools dragen bij aan de vermindering van wachtlijsten en de verbetering van doelmatigheid van de GGZ. Haar werk speelt een belangrijke rol in zowel nationaal als internationaal onderzoek naar de effectiviteit en doelmatigheid van zorg.
- Professor
