Duurzame zorg is niet meer weg te denken in de ziekenhuizen. Een voorhoede van professionals in de zorg heeft een beweging naar duurzame zorg in gang gezet. Hun voorbeelden verdienen navolging. Maar wat is er nodig voor een versnelling? Zeven spelers met een hart voor duurzame zorg bogen zich over die vraag bij de Zorgvisie/Philips-rondetafel in Utrecht. Onder hen Erik van Raaij, hoogleraar duurzame inkoop in de zorg aan de Erasmus Universiteit. Hij denkt dat het helpt dat duurzaamheid een onderzoeksonderwerp in de universitair medisch centra is geworden. “Als je kan laten zien dat je erover kunt publiceren dan krijg je er ook tijd voor.”
Gefragmenteerde inkoopmarkt
Een mooi middel om verduurzaming te versnellen is duurzame inkoop. Ziekenhuizen kunnen leveranciers stimuleren om met een duurzamer aanbod te komen. Kampinga van Philips moedigt inkopers in ziekenhuizen aan om dit te doen. “Je kunt punten voor duurzaamheid geven. Zo zorg je ervoor dat duurzame aanbieders een streepje voor hebben.”
Gommers: “Dat hebben wij gedaan bij onze dialyse-apparatuur. Helaas is die uitvraag gestrand op een te beperkt duurzaam aanbod. De aanbieders voelen nog onvoldoende prikkel om het over een andere boeg te gooien. Eigenlijk zou je de inkoop van de gezamenlijke Nederlandse ziekenhuizen moeten bundelen en dan duurzame eisen moeten stellen. Dan moeten leveranciers wel.”
Van Raaij: “We hebben in ons land een gefragmenteerde inkoopmarkt voor ziekenhuizen. Er zijn veel verschillende partijen met steeds weer een andere vraag. Dat is gekmakend voor leveranciers. In Noorwegen is er gewoon één inkooporganisatie voor ziekenhuizen. Het zou helpen als we meer met één stem spreken. Mogelijk kunnen we het aantal vragen beperken, bijvoorbeeld via het nieuwe initiatief Zorg Inkoop Netwerk Nederland, waar duurzaamheid een van de drie thema’s is.”
Goed gejat-prijs
Wat betreft duurzame inkoop is Nederland zeker nog niet het beste jongetje van de klas, volgens Van Raaij. “Waar we wel aan de weg timmeren is voorbeelden op de werkvloer, bijvoorbeeld om verspilling van middelen terug te dringen.” Veldman: “Het zou goed zijn als we ook op dat punt de krachten vaker bundelen. Nu lijden we in Nederland nog aan het not invented by me-syndroom. We vinden onszelf allemaal uniek, vaak onterecht. Het zou fijn zijn als we als organisaties vaker mooie initiatieven van elkaar overnemen. Naast een innovatieprijs zouden we een goed gejat-prijs in het leven moeten roepen. “Er is al best veel kennis, maar die wordt te weinig gebruikt.” Hoppe: “In de praktijk delen we best practices nog te weinig. Je kunt veel vinden, maar het is versnipperd. Dat moet landelijk en steviger. Dan gaan we echt leren van elkaar.”
Het is mooi als organisaties van elkaar leren over duurzame zorg. Nog mooier is het als professionals het thema al meekrijgen tijdens hun onderwijs. Ook op dit punt is duidelijk sprake van een beweging in de duurzame richting. In opleidingen en stages voor professionals in de zorg duikt dit thema steeds vaker op. Van Raaij merkt dat bij de master health care management aan Erasmus School of Health Policy & Management. “We hebben tegenwoordig een hele track, een keuzeprofiel, over duurzaamheid.”
Van Bree vertelt dat zijn droom over onderwijs over duurzaamheid in geneeskundeopleidingen is uitgekomen; er is nu een document waarin staat dat het thema daarin thuishoort. “De volgende stap is dat we van onderwijs over duurzaamheid naar duurzaam onderwijs gaan. Dit betekent dat we professionals opleiden in de houding en vaardigheden om in hun werk te kiezen voor duurzame oplossingen.”
Waarde herkennen
De ‘het kan niet op’-mentaliteit wekt ook verbazing bij Van Raaij. “Het is ongelooflijk hoe wij in de zorg met grondstoffen omgaan. De ‘over de datum’-knieprothese, waarover Diederik het net had, wordt hoogstwaarschijnlijk verbrand. Hoe kan het dat we geen waarde zien in het ziekenhuisafval? Het is belangrijk dat we die waarde weer gaan herkennen in afvalstromen van de zorg. Je zou willen dat meer bedrijven aan de achterkant staan te popelen om daar iets mee te doen.” Met het ESCH-R onderzoek zoekt Van Raaij uit hoe het ziekenhuis zuiniger met grondstoffen kan omgaan. De ketensamenwerking, ook met afvalverwerking, zit volgens hem ingebakken in het design van het consortium. Dekker zou ook in het oosten van het land graag meedoen met een initiatief als ESCH-R. “Het lijkt mij geweldig om samen met alle stakeholders uit te zoeken hoe het duurzamer kan.” Van Bree: “Eigenlijk zou het bij elk onderzoek een eis moeten zijn dat je de hele keten betrekt. We zijn het stadium voorbij dat je dit als ziekenhuis in je eentje wilt oplossen. Dan ben je vijf jaar verder en moet je nog een business case gaan bedenken. Die tijd hebben we niet. Ook dat besef moet doordringen: onze tijd raakt op!”
- Professor
- Meer informatie
Dit is een gedeelte van het artikel dat op 16 augustus verscheen op SKIPR. Ga naar de website van SKIPR om het hele artikel te lezen.