De vier kinderhartchirurgieafdelingen in Nederland gaan meer met elkaar samenwerken, maar de door het demissionair kabinet gewenste concentratie in twee medische centra komt er niet. Pas in 2026 moet daarover een knoop worden doorgehakt. Dat is de uitkomst van een akkoord tussen de universitaire ziekenhuizen dat door demissionair minister Pia Dijkstra (Medische Zorg) is ondertekend. Dijkstra was afgelopen maanden in gesprek met de medische centra en patiëntenorganisaties, nadat de rechter in januari in een stevig vonnis een streep zette door het plan van Dijkstra's voorganger Ernst Kuipers (Volksgezondheid, D66).
Nu worden de complexe operaties nog uitgevoerd in het UMC Groningen, het Erasmus MC, het UMC Utrecht en een gedeeld centrum van de UMC's in Amsterdam en Leiden. Maar oud-minister Kuipers vond concentratie op twee plekken noodzakelijk om de kwaliteit van de zeer gespecialiseerde zorg op peil te houden. De UMC's in Leiden en Utrecht, die de kinderhartchirurgie door Kuipers' plan dreigden te verliezen, waren het daar niet mee eens en kregen uiteindelijk gelijk van de rechter.
Hoewel ook Dijkstra benadrukte dat 'de noodzaak en urgentie' van concentratie nog altijd overeind staat, achtte ze het na de uitspraak 'niet constructief' om in beroep te gaan en wilde ze gezamenlijk op zoek naar een oplossing. Ze deed daarmee nadrukkelijk 'een handreiking' in de hoop dat de umc's alsnog beweging in het dossier zouden brengen.
Uitwisseling van personeel
De universitaire ziekenhuizen proberen dat nu te doen door de komende jaren 'intensief' samen te werken op het gebied van kinderhartchirurgie. Zo komt er een landelijk overleg tussen de afdelingen, wordt de zorg gezamenlijk geëvalueerd en wordt personeel landelijk opgeleid. Ook is het idee dat personeel onderling wordt uitgewisseld als dat nodig is.
Dijkstra schrijft in een brief aan de Kamer blij te zijn met het akkoord dat volgens haar 'meer duidelijkheid biedt voor de patiënten' en de rust op de afdelingen en bij het zorgpersoneel terugbrengt.
Maar de opluchting over het akkoord kan niet verbloemen dat de missie van het demissionair kabinet om de zorg te concentreren op een fiasco is uitgelopen. Een van de afspraken is immers dat de umc's pas in 2026 met een gezamenlijk voorstel moeten komen over 'op welke en hoeveel locaties' de behandelingen worden geconcentreerd. Een mogelijke uitkomst is zelfs dat er helemaal geen concentratie komt.
Dat ziet ook Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit. 'Het grote voordeel is inderdaad dat partijen elkaar na al het moddergooien weer hebben gevonden en elkaar willen helpen', zegt Varkevisser. 'Maar het staat natuurlijk haaks op wat de afgelopen jaren de inzet was.'
Bovendien gaan 'gezamenlijkheid en tot verandering komen' niet altijd goed samen, zegt de hoogleraar. 'De tegengestelde belangen waardoor het misliep, zijn er nog steeds. Ook eerdere pogingen om met een gezamenlijk plan te komen, lukten niet.'
De uitkomst van de discussie over kinderhartchirurgie kan bovendien gevolgen hebben voor het concentreren van andere vormen van zorg, zegt Varkevisser. Op dit moment is het nog altijd de bedoeling dat meer complexe behandelingen de komende jaren worden geconcentreerd. 'Het helpt dan niet dat dit hele dossier een aaneenschakeling van ruzies was en een besluit na tussenkomst van de rechter is uitgebleven.'
Dit artikel verscheen op woensdag 19 juni 2024 in de Volkskrant.
- Professor