Implementatiewetenschap: van goede zorginterventies naar impact in de praktijk

Veel onderzoekers en zorgprofessionals ontwikkelen waardevolle zorginterventies. Maar hoe zorg je ervoor dat ze niet in een la belanden, maar ook in de praktijk werken? Implementatiewetenschap gaat in de kern over het bestuderen van de manier waarop kennis en interventies in de samenleving worden gebracht. "Implementatiewetenschap kun je zien als het ontwikkelen van een draaiboek om zorginterventies te vertalen naar concrete impact in de echte wereld", legt onderzoeker Zhu uit. "Zo draagt het bij aan tastbare verbetering in het leven van mensen."

Interventies voor mantelzorgers van mensen met dementie

In haar PhD-onderzoek kijkt Eden Zhu naar interventies voor mantelzorgers van mensen met dementie. Een van haar artikelen is onlangs geaccepteerd in het Journal of Implementation Science, dat hoog aangeschreven staat. In het artikel bundelde ze 67 studies met daarin meer dan 500 verschillende interventies voor zorgverleners. Zhu verdeelde deze in zeven verschillende categorieën variërend van interventies gerelateerd aan beweging of educatie tot E-health oplossingen. "We zagen dat er geen informatie was over hoe deze interventies in de praktijk gebracht konden worden", licht Zhu toe. "Dus met dit paper willen we die kloof dichten.”

Uitdagingen in de gezondheidszorg

Het onderzoeksveld is relatief nieuw aangezien implementatiewetenschap pas sinds 2010 een eigen discipline is. "Het gezondheidssysteem staat onder druk, met een bevolking die ouder wordt en steeds meer personeelstekorten. De dingen die we doen, moeten daarom impact hebben", zegt Robbert Huijsman, hoogleraar management en organisatie van ouderenzorg en de promotor van Zhu. Implementatiewetenschap kijkt naar alle contextuele factoren die belangrijk zijn voor de succesvolle implementatie van interventies. "Je zou kunnen denken aan organisatorische strategieën, het verdienmodel, de voorkeuren van zorgprofessionals, maar ook hoe een goed trainingsprogramma eruit zou moeten zien."

Beide onderzoekers zien dat in onderzoek vaak de aandacht uitgaat naar het implementeren van farmaceutische interventies of interventies gericht op zorgprofessionals. Maar in de dementiezorg zijn mantelzorgers, zoals een partner of familie, vaak het belangrijkst. Huijsman: "Op dit moment bevinden we ons in een maatschappelijke transitie waarin informele zorg belangrijker wordt. Er zijn gewoon niet genoeg mensen die in de zorg kunnen of willen werken. Maar het aantal mensen met dementie zal de komende decennia verdubbelen. Daarom is onderzoek naar interventies gerelateerd aan mantelzorgers zo belangrijk."

Obstakels en facilitatoren

In de implementatiewetenschap is het belangrijk om zowel naar obstakels als facilitatoren te kijken, dus factoren die de implementatie van interventies hinderen of mogelijk maken. Stel, er wordt een nieuwe app ontwikkeld die is ontworpen om zorgverleners te helpen omgaan met onvoorspelbaar gedrag van de patiënt. Zhu: "In dat geval moet je weten of de potentiële gebruikers digitaal vaardig genoeg zijn om het te gebruiken. En er moet een verdienmodel zijn. Misschien betaalt de verzekeringsmaatschappij, of betalen de gebruikers zelf. Dit zijn allemaal factoren die cruciaal zijn voor het succes van een interventie."

In het artikel wordt het E-learning hulpmiddel 'Partner in Balans' genoemd als een goed voorbeeld. Het online programma biedt op maat gemaakte ondersteuning aan mantelzorgers, gericht op hun unieke behoeften en uitdagingen. Een facilitator hier was de co-creatie aanpak, waarbij zorgverleners betrokken werden bij de ontwikkeling om ervoor te zorgen dat de interventie aansluit bij hun behoeften. "Dit idee komt niet uit de ivoren toren", zegt Huijsman. "Het programma is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de doelgroep. De onderzoekers vroegen mantelzorgers wat hun issues zijn en lieten ze het hulpmiddel uitproberen voordat het online ging."

De kloof dichten

De facilitatoren en obstakels kunnen helpen bij het vormen van een soort checklist voor onderzoekers of praktijkprofessionals die betrokken zijn bij de ontwikkeling van interventies. Zhu en Huijsman hopen dat er meer bewustzijn komt voor implementatie-uitdagingen. "Ik denk dat veel mensen uit de praktijk weten hoe moeilijk het is om nieuwe interventies of technologieën te implementeren", zegt Zhu. "Deze publicatie zet die ervaring kracht bij. Mensen die het paper lezen zullen begrijpen dat er een grote noodzaak is om kennis naar het werkveld te vertalen. Uiteindelijk zal dit leiden tot betere en duurzamere zorg."