Een volkskrantreportage van Jurre van den Berg en Michiel van der Geest. Hoe in Drenthe drie ziekenhuizen in een krimpregio twee spoedeisende hulpen sluiten, de marktwerking een halt toeroepen én betere zorg denken te gaan leveren.
In het wijkcentrum: 'het begin van de afbraak'
In het wijkcentrum van Hoogeveen heeft de 68-jarige Koert Dekker uit Hoogeveen een treffende metafoor gevonden. "De driehoek Assen-Emmen-Zwolle is een soort zwart gat. Alles erbinnen dreigt te verdwijnen. We hadden van alles dicht bij huis, en nu raken we het kwijt."
De reden voor Dekkers somberte is de opheffing van de spoedeisende hulp (SEH) uit het plaatselijke Bethesdaziekenhuis, per 6 april dit jaar. In Stadskanaal, 60 kilometer verderop, net over de provinciegrens met Groningen, is de SEH van het Refaja-ziekenhuis maandag gesloten. Er komt – overdag, ’s avonds en in de weekenden – een basisspoedpost voor terug, waar de kleinere acute kwalen (een wond, een sportblessure) kunnen worden behandeld.
Die verandering is de aanleiding voor deze informatieavond in een wijkcentrum in Hoogeveen over de toekomst van de zorg in Drenthe.
Dekker, die al sinds 1976 in het Bethesdaziekenhuis komt en een vrouw heeft met MS, is er niet gerust op dat het bij de SEH blijft: "Zitten we hier volgend jaar weer? De geesten worden rijp gemaakt voor afbraak."
Het personeelstekort in de provincie, de kwaliteitseisen die steeds meer medisch specialisten, verpleegkundigen en laboranten tot 24-uursbeschikbaarheid verplichten, en de wetenschap dat in de kleine SEH’s vooral werd gewacht op patiënten die niet kwamen (gemiddeld 0 tot 3 per nacht), maken dat het zorglandschap in Drenthe grondig moet verbouwd. Om die ‘grootste operatie in het Nederlandse zorglandschap ooit’ mogelijk te maken, moet de marktwerking in de zorg de provincie uit worden gewerkt. Dat was tot enkele jaren geleden ondenkbaar.
Wie niet geloofde in marktwerking, in 2006 door minister Hoogervorst geïntroduceerd in de zorg, kreeg de Autoriteit Consument & Markt over de vloer. Samenwerking leidde in sommige gevallen zelfs tot hoge boetes.
In Drenthe waait nu een andere wind. Rolf de Folter, sinds ruim een jaar interim-voorzitter van Treant, de zorgorganisatie waartoe de ziekenhuizen behoren: "Wat we hier doen is uniek. Wij doen in anderhalf jaar wat anders twintig jaar kost."
Het sluiten van de spoedeisende hulpen in zijn ziekenhuizen is een offer – een groot offer, dat ontegenzeggelijk – om de zorg in Drenthe op peil te houden. De Folter durft zelfs wel te stellen: te verbeteren.
Wil je het volledige artikel lezen? Lees verder op de website van de Volkskrant.
Commentaar Marco Varkevisser: 'Marktwerking is ook nodig'
Samenwerking heeft marktwerking vervangen als het nieuwe mantra in de zorg. Ook daarin schuilt een gevaar, vindt Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit.
“Dat marktwerking niet logisch is bij acute zorg, dat deel ik, zeker niet in dunbevolkte gebieden waar de beschikbaarheid ervan in het gedrang komt. Maar als je op het gebied van acute zorg nauw samenwerkt, is de verleiding groot ook op andere gebieden de onderlinge concurrentie uit te schakelen.” En dat zou onwenselijk zijn, vindt Varkevisser. Zorgverleners zullen de prikkel hebben om zo goed mogelijk de patiënt te helpen, daar twijfelt hij niet aan, maar zonder prikkels van buitenaf (de onderhandelingskracht van een zorgverzekeraar die ook weet hoe andere ziekenhuizen op andere manier de kosten beheersen en/of meer kwaliteit leveren) is het de vraag in hoeverre zorginstellingen zich blijven verbeteren. "Ik vraag me af hoe blij en gelukkig we daar van worden op de lange termijn."
Daarom zullen zorgverzekeraars en de ACM goed moeten blijven kijken of de nauwe banden tussen zorgpartijen wel de voordelen bieden die de zorginstellingen claimen, of dat samenwerking ‘als vehikel wordt gebruikt om de marktwerking geheel de deur te wijzen’. Overigens, zegt Varkevisser, kan er ook in de huidige marktwerking goed worden samengewerkt, als je maar laat zien dat de kwaliteit van zorg ermee omhooggaat.
- Meer informatie
Dit nieuwsartikel is een verkorte versie van een reportage uit de Volkskrant van 7 januari 2020, geschreven door Jurre van den Berg en Michiel van der Geest.