Mp3-spelers en iPods zijn terug van weggeweest. Muziekscocioloog Julian Schaap van Erasmus School of History, Culture and Communication (ESHCC) verklaart in de Volkskrant de toenemende hang naar fysieke manieren van muziek luisteren, mede door dreigende smartphoneverslaving en een afkeer van Big Tech.
Popredacteur Els de Grefte schrijft in de Volkskrant dat zij op TikTok een video ontdekte van een man die op een oude iPod Classic muziek luistert. Na wat zoeken kwam zij erachter dat er inmiddels een flinke groep mp3-enthousiastelingen is, die wel klaar zijn met streamingdiensten en ook hun smartphone wat minder frequent willen gebruiken. Op Marktplaats werd dit jaar bijvoorbeeld 460 duizend keer gezocht naar iPods en mp3-spelers, wat iets zegt over de populariteit van ‘fysieke’ muziekdragers.
De controle terugnemen
Volgens Julian Schaap kun je mp3-spelers zien als een fysieke vorm van muziek luisteren, net als vinyl, cd’s en cassettes. Het fysieke aspect maakt dat de muziek jouw bezit is geworden. En daar zit het grote verschil met muziek op streamingdiensten, zoals Spotify. Volgens Schaap is de controle terugnemen over je muziek dan ook een belangrijke reden voor het teruggrijpen naar mp3- spelers. "Bij een streamingdienst geef je je eigenaarschap weg", zegt hij. "Dat betekent dat de streamingdienst de eigenaar is, en dus ook je muziek kan weghalen."
En dat gebrek aan controle zit hem ook in de keuzestress die gebruikers van streamingdiensten ervaren. Vaak kom je niet verder dan standaard playlists of de albums die op de homepage van ene dienst staan. Je laat je keuze aan een algoritme over omdat er simpelweg te veel te kiezen is. En die keuzestress is niet ongefundeerd, zegt Schaap. "Mensen zijn slecht in staat om om te gaan met oneindig aanbod. Wat je kiest wordt betekenisvoller door jezelf te beperken."
Keuzes maken bepaalt je identiteit
Muziek je weer toe-eigenen en via een mp3-speler te luisteren, dwingt je tot het maken van bewuste keuzes: welke albums wil je, die zien te kopen of downloaden, de bestanden van je computer op je mp3-speler zetten en later kiezen op je apparaat. "Mensen, vooral jonge mensen, gebruiken muziek om een identiteit te creëren", zegt Schaap. Door het jezelf lastiger te maken om bepaalde muziek te kiezen om te luisteren, krijgen de keuzen die je maakt meer gewicht en zijn ze dus bepalender voor je identiteit.
Naast eigenaarschap doet ook het fysieke aspect ertoe. "Mensen houden van objecten", zegt Schaap. "Zeker als ze fan zijn van iets. Een nummer aanklikken op een streamingsdienst voelt niet als een uiting van je fandom, dat kan iedereen doen." Met moeite doen om muziek te verzamelen, laat je zien dat je een fan bent.
Ritueel
Maar waarom zou je bewust meer moeite doen als je via een streamingdienst vrijwel de hele muziekwereld tot je beschikking hebt en met twee klikken op je scherm een nummer aanzet? "Door die frictie en de extra handelingen die je moet doen, zet je een album met meer aandacht op", zegt Schaap. Het luisteren van muziek wordt daarmee een ritueel: een essentiële manier voor mensen om hun leven betekenis te geven. "Rituelen zorgen naast betekenis voor rust en controle, in plaats van dat je wordt geleefd door de techniek en de versnelling die daarbij hoort."
Dit nieuwsbericht is een samenvatting gebaseerd op het artikel van Els de Grefte van de Volkskrant. Je kunt het hele artikel hier betaald lezen.
- Onderzoeker
