Op 1 augustus 2024 was het precies tachtig jaar geleden dat de Opstand van Warschau plaatsvond, een gebeurtenis die diepe littekens heeft achtergelaten in de Poolse geschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ter gelegenheid van deze herdenking deelde Iwona Gusc haar inzicht in het radioprogramma "Met het oog op morgen" op NPO Radio 1.
In haar interview onderstreepte Gusc dat de Opstand van Warschau, hoewel cruciaal in Polen, in Nederland minder bekend is. Vaak wordt deze opstand verward met de Joodse opstand in het getto van Warschau van april 1943, een gebeurtenis die hier wel beter bekend is. Gusc lichtte toe dat het Poolse verzetsleger in de zomer van 1944 voelde dat het moment was aangebroken om de Duitse bezetters uit Warschau te verdrijven, mede omdat de geallieerde troepen enkele maanden eerder vooruitgang hadden geboekt tegen de Duitsers.
Ondanks hun moed en vastberadenheid stond het Poolse verzet voor een enorme uitdaging: ze waren slecht bewapend. De hoop op steun van de geallieerden vervloog, en na twee maanden van intense strijd sloegen de Duitsers hard terug. Dit resulteerde in de bijna totale verwoesting van Warschau en het gedwongen vertrek van de bevolking. “De geschiedenis van de stad werd letterlijk weggevaagd,” aldus Gusc.
De heropbouw van Warschau
Na de oorlog werd Warschau heropgebouwd onder leiding van nieuwe communistische machthebbers, een proces dat niet zonder moeilijkheden verliep. Het tekort aan bouwmaterialen dwong Polen om hulpbronnen uit andere steden en dorpen aan te voeren. Desondanks staat Warschau vandaag de dag weer als een historische stad, hoewel de sporen van de verwoesting nog altijd zichtbaar zijn.
Herdenking en de politieke achtergrond
De officiële herdenking van de Opstand van Warschau vond pas in 1989 plaats, na de val van het communistische regime. Gusc legde uit dat de spanningen tussen het Poolse verzetsleger en het Sovjetleger jarenlang zorgden voor een moeizame relatie. Voor Stalin waren de Poolse verzetsstrijders vijanden, wat de herdenking van hun daden in de Sovjettijd bemoeilijkte.
In het huidige Polen wordt de opstand groots herdacht. Gusc beschreef hoe Warschau jaarlijks om 17.00 uur volledig tot stilstand komt voor een minuut stilte, een kippenvelmoment dat de diepe emotionele impact van deze historische gebeurtenis benadrukt.
- Onderzoeker
- Meer informatie
Het volledige interview met Iwona Gusc is beschikbaar op de website van NPO Radio 1.