Onder het motto ‘praat niet over Rotterdammers, maar mét Rotterdammers, startte Erasmus Universiteit Rotterdam in 2022 het project Mijn Stad Rotterdam. Via interviews gaven vijftig bewoners aan hoe zij denken over de problemen en kansen van hun stad.
Rotterdam wordt in de media vaak in extremen geduid. Ofwel worden de dynamiek en de prachtige architectuur opgehemeld, ofwel worden keiharde cijfers gepresenteerd op het gebied van armoede en criminaliteit. Maar wat vinden Rotterdammers nu zelf? Voelen zij zich verbonden met hun stad? Welke zorgen zijn er? En zien ze kansen om Rotterdam meer leefbaar te maken?
Uit een serie van vijftig interviews met Rotterdammers van allerlei pluimage onderscheidden de onderzoekers zes perspectieven van waaruit bewoners hun stad bekijken. De bevindingen werden in februari 2023 gepresenteerd op het evenement ‘In gesprek over vooruitgang’. Het onderzoek moet resulteren in aanbevelingen aan de gemeente en andere maatschappelijke organisaties.
Karel Slot: Geef mensen meer armslag!
Eén van de Rotterdammers die aan het onderzoek meededen, is Karel Slot, 74 jaar en gepensioneerd docent en maatschappelijk werker. “Het was een heel geanimeerd interview”, zegt hij. “Ik kon vrijuit mijn verhaal vertellen, de onderzoeker was erg enthousiast. Ik kreeg ook een eindverslag.”
"Ik voel me een echte Rotterdammer, al spreek ik niet met een Natte T"
Karel Slot
Deelnemer aan het onderzoek
“Ik kwam hier op mijn 24ste wonen”, geeft Slot aan. “Het waren de ‘arbeideristische jaren 70’ met minstens één demonstratie per week. We deelden communistisch georiënteerde krantjes uit en bakkeleiden met de politie. Rotterdam was en is een stad die beantwoordt aan het imago van mensen zonder kapsones en opgestroopte mouwen. Een stad die nu bezig is de skyline te veroveren met omhoog priemende bouwsels. Met het opnieuw levendig maken van wijken als Delfshaven en de Kop van Zuid. Er gebeurt altijd wat.” En, lachend: “Ik voel me een echte Rotterdammer, al spreek ik niet met een ‘Natte T’.”
Slot woont in Zevenkamp, waar de stadsproblemen volop zichtbaar zijn. Slot: “De uitwassen van de samenleving zijn ook tot de buitenwijken doorgedrongen: jeugdcriminaliteit, rotzooi op straat, huisuitzettingen. Armoede en werkloosheid nemen merkbaar toe. Hulp komt vooral vanuit het particulier initiatief, zoals het Leger des Heils, met gratis maaltijden en gesprekken. Van de gemeente merk ik niet zoveel, maar ik kan dat niet helemaal goed inschatten. Het bestrijden van armoede wordt al snel politiek, met discussies over zorgtoeslag, kinderopvang en zo. Maar het is juist belangrijk dat mensen meer armslag krijgen om cultuur te snuiven en leuke dingen te ondernemen.”
Zelf is Slot actief als stadsambassadeur, doet mee aan toneelvoorstellingen voor ouderen en werkt in de Wijkvoedseltuin Taka-Tukaland. “We proberen mensen samen te brengen en wat gezonder te laten leven. De gemiddelde Zevenkamper haalt de groente – als die al gegeten wordt – uit de vakken van de Dirk van den Broek. Weet nauwelijks nog dat die groeit in de grond, behalve dan wijkgenoten van Turkse en andere afkomst, die zijn gewend met tuinbouw om te gaan. We geven workshops op basisscholen: ingrediënten plukken, gezonde maaltijden bereiden. Armoede gaat helaas vaak samen met een ongezonde levensstijl. Er gebeurt dus van alles, maar we hebben geen structurele oplossing.”
Natascha Collins: Begin bij de jeugd!
“Ik heb in allerlei wijken in Rotterdam gewoond, ken de stad goed en ben erg betrokken. Daarom wilde ik graag meedoen aan het onderzoek.” Dat zegt Natascha Collins, 46 jaar oud en grondstewardess van beroep. “Ik houd van Rotterdam. Het is multicultureel en we hebben hier alles: het Zomercarnaval, reggaefestivals, theaters. Vroeger was dat allemaal toch veel minder. En Feyenoord is ook nog kampioen geworden.”
Maar het is zeker niet een en al hosanna, vindt Collins. “Ik woon op Zuid en zie dagelijks de problemen. Het wordt steeds minder leefbaar met de vele coffeeshops en rotzooi op straat. De jeugd ontspoort en er is veel armoede, zeker na corona. Ik ken mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. En er wordt veel gebouwd, maar vooral dure huizen. Mijn zoon van 23 kan geen betaalbare woning vinden en hij vraagt heus niet veel. Ik denk dat de ongelijkheid een verharding met zich meebrengt. Mensen moeten overleven, worden egoïstischer. Maar toch zijn we nog wel zorgzaam. Als iemand een probleem post op Facebook, is er zó geld opgehaald. Dat is best opmerkelijk.”
Wat zou er moeten gebeuren? De sleutel ligt deels bij de gemeente en deels bij de bewoners zelf, vindt Collins. “Allereerst moeten we meer op de jeugd letten. Zorg dat kinderen leuke dingen kunnen beleven. Doe de buurthuizen weer open, om te beginnen. Scholen hebben gelukkig allerlei activiteiten na school, maar dat zou nog wat meer mogen zijn.
"We moeten een beetje op elkaar letten en vooral op onszélf"
Natascha Collins
Deelnemer aan het onderzoek
Ook moeten kinderen scholing krijgen over het omgaan met criminaliteit. Als je ziet dat kinderen van soms elf, twaalf jaar in de misdaad zitten. Dat is verschrikkelijk. Er is geen discipline meer, worden ze nog wel opgevoed? Ouders zijn zelf ook verantwoordelijk. Maar als zij aan de bel trekken, vinden ze vaak geen gehoor. De jeugdzorg is een ramp.”
Collins blijft positief: “We moeten een beetje op elkaar letten en vooral op onszélf. De gemeente moet goed beleid maken. Het Zuidplein is erg opgeknapt, het is autoluw, mooier en schoner. Ik zou zeggen: pak door met de wijken eromheen. En besteed extra aandacht aan de jongeren. Dan wordt Rotterdam een fijnere stad, denk ik.”
Verhalen als input voor beleid
Rotterdam Mijn Stad heeft veel inzichten opgeleverd, die weer de bron zijn van nieuw studies. Onderzoeker Seline Westerhof: “In de interviews is gebleken dat veel mensen zich zorgen maken over armoede en ongelijkheid. Op het evenement ‘In gesprek over vooruitgang’ hebben we mensen bij elkaar gebracht en de verhalen uit de interviews gedeeld.
Samen hebben de Rotterdammers gesproken over de problemen en kansen van hun stad. Maar ook besproken wat ze verwachten ze van de gemeente en de mogelijke rol van de universiteit. En wat kunnen en willen bewoners zelf doen? Ook daarin zie je grote verschillen. Sommige mensen staan al klaar om hun ideeën uit te voeren en anderen weten niet waar ze terecht kunnen of voelen zich niet gehoord. Eens te meer zie je dat er niet iets is als dé Rotterdammer. Ieder heeft zijn of haar eigen verhaal. Juist die diversiteit, die verschillende ervaringen en ideeën kunnen leiden tot goede input voor beleid.”
“Als Erasmus Universiteit hebben we veel ervaring met dit soort onderzoek”, zegt communicatieadviseur Britt Boeddha. "Denk bijvoorbeeld aan het Reyeroord+ project en de kenniswerkplaats Leefbare wijken. In vervolgonderzoek willen we focussen op een nader te bepalen gebied in Rotterdam en ophalen wat daar lokaal speelt. Het idee is om stadsbewoners te vragen om community researchers te worden. We trainen wijkbewoners als onderzoekers. Zij kennen de buurt en kunnen ervoor zorgen dat kwetsbare mensen worden gezien en bereikt. In Kenia werken we met dit model.”
Natascha Collins en Karel Slot vinden dat best een goed idee. Slot: “Zoals ik aangaf, zijn er al er allerlei initiatieven in het buurtwerk. Het zou mooi zijn als dit meer geïnstitutionaliseerd wordt. Ik woon in een Centraal Wonen-project, dat ik gekscherend wel eens ‘het reservaat’ noem. Ook hier letten we een beetje op elkaar. Leefbaarheid en solidariteit beginnen toch in je directe omgeving.”
- Meer informatie
In veel wetenschappelijk onderzoek naar het leven in de stad wordt met name over bewoners gesproken, en maar weinig met bewoners. Het onderzoeksproject ‘Mijn Stad Rotterdam’ wil daar verandering in brengen. Lees meer over dit onderzoeksproject.
Dit onderzoeksproject is onderdeel van het Erasmus Initiative ‘Vital Cities and Citizens’, dat het doel heeft de kwaliteit van leven in steden te versterken.
- Gerelateerde content
