Dat de film De Oost (2020) over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd (te zien sinds 13 mei op Amazon Prime) stof zou doen opwaaien was al bij voorbaat duidelijk, al was het maar om het oprakelen van onze koloniale geschiedenis. Enkel de trailer leidde vorig jaar al tot een aangifte van de Molukse veteranenorganisatie Maluku4Maluku: de film zou een onjuist beeld geven van de situatie in voormalig Nederlands-Indië en daarmee aanzetten tot haat. Kort voor de release eiste de Federatie Indische Nederlanders zelfs middels een kort geding dat er een disclaimer voor de film zou worden geplaatst om het fictieve karakter te benadrukken, een zaak die ze overigens verloren. Tot slot was er de oproep van dochter van kapitein Raymond Westerling, Palmyra, tot het boycotten van deze ‘geschiedvervalsing’ ‘over de rug van [haar] vader’.
In het stuk stelt Lise Zurné dat deze commotie rondom de film De Oost (2020) vooral het gebrek aan multiperspectiviteit binnen de huidige herinneringscultuur laat zien. Ze bekritiseert het ‘white savior’ narratief van de film waarin Johan er uiteindelijk voor kiest om zich tegen zijn ‘eigen’ volk, de KNIL, te keren, met alle gevolgen van dien. Daarnaast kenmerkt De Oost zich vooral door scenes met excessief geweld, niet alleen tegenover de Indonesiërs maar ook tussen de soldaten zelf. Daarmee wordt de kijker vooral geshockeerd, in plaats van dat we kennis maken met de historische context en het Indonesisch perspectief. We leren op geen enkele manier hoe de Indonesische personages zich nou echt verhouden tot de Nederlandse ‘re-kolonisatie’. Lise stelt dat we desondanks kunnen we naast alle kritiek het maatschappelijke belang van De Oost niet ontkennen, al is het maar als opening naar een kritisch gesprek over het representeren van geweld en slachtoffers en daders. Ze verwijst daarbij naar onderzoek op het gebied van memory studies, zoals van bijvoorbeeld Alison Landsberg, die hebben aangetoond wat voor belangrijke rol populaire cultuur kan spelen in het overbrengen van ‘culturele herinneringen’. Lees het hele stuk op Over de Muur.
- Meer informatie