Wat gebeurt er als de elitaire ruimte van de 'westerse' klassieke muziek zichzelf probeert te diversifiëren? En wat zijn de sociale effecten van diversiteitsgesprekken in klassieke muziekinstellingen? Dr Kristina Kolbe, universitair docent Sociology of Arts and Culture aan ESHCC, deed onderzoek naar diversifiëring in de ‘westerse’ klassieke muzieksector en publiceerde dinsdag 25 juni haar eerste boek “The sound of difference: race, class and the politics of ‘diversity’ in classical music”.
Kun je in het kort vertellen waar het onderzoek over gaat?
Ik onderzocht de rol van diversiteit en inclusie in klassieke muziekinstellingen en hoe dit zowel veranderingen als ongelijkheden rond ras, klasse en gender kan veroorzaken. Daarbij combineerde ik een etnografische studie van een diversiteitsproject in een Duits operahuis met een reeks interviews met musici en diversiteitsfunctionarissen die bij verschillende instellingen werken, zowel in Duitsland als in het Verenigd Koninkrijk. Ik ontdekte dat diversiteitsgesprekken in de klassieke muziek - zelfs als ze met oprechte bedoelingen worden gevoerd - vaak hiërarchisch werken. Dit kan ertoe leiden dat producenten uit een minderheidscultuur het meeste werk moeten doen op het gebied van diversiteit, terwijl instellingen dat werk kunnen doen zonder echter de institutionele ongelijkheden aan te pakken. Toch toont mijn boek aan dat diversiteitswerk een ontwrichtende en progressieve kracht kan zijn, wat ruimte maakt voor creatieve rechtvaardigheid.
Wat was het leukste deel van het proces?
Het leukste deel is voor mij altijd het onderzoeksproces zelf. Contact maken met mensen in het veld, vooral met degenen die met zoveel passie en toewijding streven naar sociale verandering, was een inspirerende en nederige ervaring. Ik geniet ook grotendeels van het schrijfproces en het bespreken van mijn bevindingen met andere onderzoekers. Deze gesprekken en uitwisselingen vind ik het meest zinvolle van het academische werk.
Wat vond je uitdagend aan het schrijven van je boek?
Naar mijn ervaring is het schrijven van een boek zowel leuk als uitdagend. Je werkt zo lang aan één project, probeert alles te begrijpen en iets zinvols te creëren dat aansluit bij hedendaagse discussies en debatten, zowel binnen als buiten de academische wereld. Dat kan een heel opwindend proces zijn, maar het kan soms ook best eenzaam zijn. Bovendien is dit mijn eerste boek, en ik heb vaak geworsteld met de bijbehorende angst, zoals de druk die ik mezelf opleg of de zorgen dat het allemaal nergens op slaat. Het klassieke impostersyndroom, eigenlijk.
Welke onverwachte bevindingen kwam je tegen?
Ik had niet verwacht dat mijn onderzoek uiteindelijk net zoveel zou gaan over muziek en ongelijkheid als over instellingen en de organisatie van arbeid in het algemeen. Ik realiseerde me hoe ongelooflijk belangrijk de bredere structuren van politiek en werk zijn voor de manier waarop instellingen creatief opereren. En daarmee bedoel ik natuurlijk vrij intuïtieve vragen zoals 'wie doet het grootste deel van het werk' en 'wie profiteert van de uitkomst van dat werk'. Maar ook het nadenken over bredere vragen rond politieke discussies, visumregelingen, contractuele overeenkomsten, enzovoort. Als het gaat over diversiteit, inclusie en ongelijkheid, moeten we de bredere politieke en institutionele kaders die van invloed zijn op creatieve besluitvorming serieus nemen.
Wat is de belangrijkste les uit je boek?
Het is van cruciaal belang voor culturele instellingen om kritisch na te denken over de bredere politieke en economische omstandigheden waarin hun werk plaatsvindt – en diversiteitswerk brengt deze kwesties op veel kritische manieren naar voren. De culturele sector opereert niet in een vacuüm. We bevinden ons in een tijd van toenemende economische ongelijkheid en verhardend etnonationalisme over de hele wereld, en zeker in Europa. Dit betekent dat vragen over diversiteit, ongelijkheid, of creatieve en sociale rechtvaardigheid steeds belangrijker worden, maar het betekent ook dat deze progressieve ideeën het risico lopen te worden overgenomen door al bevoorrechte sociale groepen of door al machtige instellingen. Mijn boek adresseert deze uitdagingen waar we voor staan.
Toch laat het ook zien dat er veel geweldige en inspirerende mensen zijn die echt de nodige ruimte creëren om racisme, klassisme of vrouwenhaat aan te pakken. Het is hun werk dat instellingen moeten ondersteunen door voldoende middelen toe te wijzen en door een gevoel van creatieve samenwerking en experimenteren te bevorderen.
Kristina's boek is gepubliceerd door Manchester University press. Je kunt het hier vinden.
- Onderzoeker