Een burgerschapsfestival om integratie te bevorderen

Omdat het debat over integratie zo goed als vastzit, ziet hij dit als een manier om het open te breken. Hij ziet het als geesteswetenschapper ook als zijn taak om het debat een impuls te geven. Hoe kunnen we een nieuwe weg inslaan en op zoek gaan naar oplossingen? 

Interpersoonlijk contact

In de Volkskrant en Villa VdB pleit Van den Heede voor een ontmoetingsplicht. Niet per se wettelijk of verplicht, maar op basis van een bredere waarde van openstaan voor elkaar. Van den Heede ziet het als ‘onderdeel van een waardengedreven heroriëntering van het post-ruttiaanse Nederlandse bestel’. Er is een ruimere invulling van ons ‘Nederlandschap’ nog, en “dat kan alleen door de bestaande gelaagdheid van de Nederlandse samenleving concreet te maken. Dat doe je via interpersoonlijk contact."

Maar dat gaat niet vanzelf, weet Van den Heede. Dus ziet hij een ontmoetingsfestival voor zich, waarbij we ‘ontmoeten’ vanuit overheidswege proberen te cultiveren. Dat moet sturing krijgen, want mensen zijn vooral geneigd om gelijkgezinden op te zoeken. “Je zou het als een soort ‘interpersoonlijke marktwerking’ kunnen zien”, zegt Van den Heede. Zijn idee is om willekeurig mensen aan elkaar te koppelen. Je krijgt jaarlijks een uitgeloot nummer toegestuurd, waarbij je wordt gekoppeld aan een willekeurig ander persoon die je op het festival ontmoet.

Doorgeslagen balans

Moeten migranten dan niet zelf beter hun best doen, is een bekende vraag en invalshoek op het gebied van integratie. “Daarbij wordt voornamelijk verwezen naar mensen met een Marokkaanse achtergrond, maar die wel in Nederland geboren zijn. Die worden als groep weggezet. En dan gaat het niet over integreren als migrant, want ze zijn hier geboren,” zegt van Den Heede. 

Daarnaast vindt hij dat de balans is doorgeslagen naar individuele verantwoordelijkheid; migranten krijgen nu vrijwel alle verantwoordelijkheid naar zich toegeschoven. In de Volkskrant zegt hij daarover dat deze aanpak vooral niet-westerse, niet-witte migranten betreft en daar zit nadrukkelijk een racistische geur aan. Integratie wordt nu vooral opgevat als het ‘implanteren’ van Nederlandschap: als je dit, dit en dit overneemt, hoor je erbij. Maar dat is niet hoe cultuur werkt en het wordt je ook niet makkelijk gemakt als je geen witte huidskleur hebt.

Van den Heede denkt dat het faciliteren van ontmoetingen ook breder getrokken kan worden. Als je de ontmoeting willekeurig organiseert, ga je ook over klassegrenzen heen, zegt hij. Zo komt iemand met veel vermogen ook eens in contact met iemand uit een ander sociaal milieu. Op die manier voeren we het gesprek mét elkaar, in plaats van óver elkaar.