Slechte arbeidsomstandigheden, weinig inkomsten en geen rechten. Deze negatieve aspecten horen we vaak over platformwerk, zoals maaltijden bezorgen. Maar dit werk heeft ook voordelen, vooral voor migranten, maar daar horen we weinig over. Onderzoeker Roy Huijsmans dook erin.
Wetenschapper Roy Huijsmans viel iets op in 2017. Een deel van zijn studenten bezorgden maaltijden naast hun studie: "Dat studenten werken naast hun studie is natuurlijk niet raar. Maar bij het International Institute of Social Studies (ISS) studeren vooral studenten van buiten de EU. Fietsen is dan al een hele opgave. Laat staan met een smartphone en een fiets door de stad trekken die je nog niet goed kent. Dat trok mij dit onderzoek in: wat is de relatie tussen migratie en platformwerk?"
Lastig om werk te vinden
Het viel Huijsmans op dat het in de media vooral ging over arbeidsrecht in relatie met platformwerk: "Heel terecht natuurlijk. Je hebt veel minder rechten als zelfstandige maaltijdbezorger. Maar voor deze specifieke groep, mensen met een migratieachtergrond, ligt dat wat genuanceerder en subtieler."
Studenten en andere mensen van buiten de EU kunnen niet zomaar gaan werken in Nederland. Je hebt tewerkstellingsvergunning nodig, je loopt tegen taal- en culturele barrières aan en je mag maar 16 uur per week werken. "Het is heel lastig om als migrant van buiten de EU een baan te vinden in Nederland", vertelt Huijsmans. "Voor een baan in een restaurant gaat de werkgever bijna nooit zoveel moeite doen voor een personeelslid. Dan scheelt het heel veel tijd om iemand anders aan te nemen. Of je komt ongedocumenteerd in de keuken te werken."
Snel aan de slag bij Uber Eats
Als zelfstandig maaltijdbezorger bij Uber Eats (en eerder ook Deliveroo) kan je direct aan de slag. Inschrijven bij de Kamer van Koophandel als zelfstandige, de app van Uber Eats downloaden en aan de slag gaan. "Voor mensen van buiten de EU is dat een heel groot voordeel. Je kan direct starten en geld verdienen. Ook al zijn de omstandigheden niet ideaal. Er is ook geen limiet op het aantal uur dat je kan werken. Je hebt geen arbeidsrelatie volgens de wet, dus je kan zoveel werken als je zelf wil."
"Aan deze details kan je zien dat het niet helemaal toevallig is dat studenten en sommige afgestudeerden in dit werk terecht komen. Niet omdat ze dat zo graag willen, maar het is voorlopig goed genoeg. En wellicht is er de hoop dat dit tijdelijk is. Een opstapje naar iets dat mee in lijn is met de studie", vertelt Huijsmans.
Hoe werkt het bij maaltijdbezorgers?
Bij Thuisbezorgd ben je in dienst. Daar werk je niet als zelfstandige. Bij Uber Eats en eerder Deliveroo heb je geen arbeidscontract maar een partnerovereenkomst. Je werkt daar voor jezelf. "Bij Thuisbezorgd heb je minder vrijheid. Je moet bepaalde weekenduren draaien en je werkdagen geef je een paar weken van tevoren door. Bij Uber Eats log je in en kan je direct werken op de momenten dat jij wil. Toen ik in 2019 begon bij Deliveroo zag ik ook heel duidelijk dat er bij Thuisbezorgd minder migranten werkten", aldus Roy.
Zelf maaltijden bezorgen
Roy Huijsmans is een etnograaf. Dat betekent dat hij geen onderzoek doet van achter zijn computer. Hij trekt eropuit. Zo begon Roy in 2019 zelf ook maaltijden te bezorgen voor Deliveroo. Dat deed hij van 2019 tot het moment dat Deliveroo stopte in Nederland in 2022.
"Ik moet eerlijk bekennen dat ik het werk leuk vond", vertelt Roy. "Dat had ik niet verwacht. Maar je moet dit wel in perspectief zien. Mijn werk als wetenschapper is nooit af. Nu bezorgde ik een maaltijd in 20 minuten en daarmee was die taak klaar. Je krijgt een pop-pup op je telefoon. Ik kom bij een restaurant waar ik nog nooit ben geweest en loop via de achterdeur naar binnen. Dat vind ik als etnograaf geweldig interessant."
Wat levert het op?
Mensen met een vaste baan krijgen doorbetaald wanneer ze een praatje maken met collega’s of tijdens het koffiehalen. Bezorgers krijgen alleen loon als ze daadwerkelijk eten bezorgen. De verdiensten wisselen daardoor heel erg. Sommige uren verdien je meer dan andere uren.
Toch was Huijsmans verbaasd hoeveel de bezorgers verdienen. "Een dag van 100 euro was een goede dag. Als je dat vermenigvuldigt met 6 dagen en keer 4 weken dan kom je op een aardig bedrag uit. Maar dan werk je wel hard en serieus. Voor de lunch zit je op de fiets, tussen 3 en 4 uur je fiets opladen en tijdens het avondeten tot laat in de avond weer volle bak bezorgen", vertelt Roy.
Je bent dan altijd aan het werk: door de regen, door de sneeuw en in de avonduren als anderen leuke dingen doen. Dat past wel weer in het plaatje van migratie. "Migranten laten vrienden en familie achter met de hoop bepaalde doelen te realiseren. Zolang bezorgwerk ze lijkt te helpen in het dichterbij brengen van deze doelen zullen ze deze extra inspanningen en opofferingen wel slikken, maar het wordt zuur wanneer ondanks dit alles het migratie project niet wil vlotten."
Geef fooi!
De wetenschapper heeft een tip na zijn onderzoek: geef fooi! Dat maakt echt verschil voor de bezorgers. "Voor een ritje krijg je bijvoorbeeld 3 euro. Dan is een euro fooi echt van grote waarde. Laat staan als je 2 euro fooi geeft. En ik kan bevestigen dat een fooi via de app echt bij de bezorger terecht komt. En netto, je betaalt er geen belasting over."
"Het is goed om je te verplaatsen in een ander. Wie zijn die bezorgers eigenlijk? En waarom doen ze wat ze doen?"
dr. Roy Huijsmans
Wetenschapper International Institute of Social Studies (ISS)
Het belangrijkste in dit onderzoek is om de complexiteit in het oog te houden. Arbeidsrecht is belangrijk, maar die waren toch al niet van toepassing op sommige groepen migranten. "Stel: de overheid gaat dit aanpakken en zet in op arbeidsrelaties. Dan kunnen migranten dit werk niet meer doen. En gaan ze wellicht ongedocumenteerd ergens aan de slag", vertelt Huijsmans.
"Het is goed om je te verplaatsen in een ander. Wie zijn die bezorgers eigenlijk? En waarom doen ze wat ze doen? Ik blijf weg van goed of fout. Dat is aan de lezer om te oordelen. Maar ik wil deze kant van het verhaal belichten."
- Professor
- Meer informatie
- Gerelateerde content
