Negentiende eeuw II

Inleiding

De cursus negentiende eeuw II behandelt de politieke en wetenschappelijke ontwikkelingen aan de ene en de wijsgerige ontwikkelingen aan de andere kant.

Inhoud

In de cursus ‘Negentiende Eeuw II’ wordt inhoudelijk voortgebouwd op de ideeënhistorische context, de filosofische stromingen, ontwikkelingen en debatten die in de cursus ‘Negentiende Eeuw I’ zijn geïntroduceerd. Hierbij worden de volgende thema’s in chronologische volgorde en in hun onderlinge samenhang behandeld. 
Ten eerste de opkomst van het vooruitgangsdenken in Frankrijk, Engeland, Nederland en de Verenigde Staten, waarbij achtereenvolgens aandacht wordt besteed aan de ideeënontwikkeling van de grondlegger van het positivisme, Auguste Comte, de bloei van het utilitarisme in Engeland, zoals in gang gezet door Jeremy Bentham en verder uitgebouwd door John Stuart Mill, de unieke ‘ervaringswijsbegeerte’ van Cornelis Willem Opzoomer en het Amerikaanse pragmatisme van Charles Sanders Peirce en William James.  
De invloedrijke theorie van natuurlijke selectie van de ‘philosophical naturalist’ Charles Darwin staat in de tweede week centraal, zij het ruim ingebed in het bredere debat over evolutie en de positie van de mens in de natuur, waarbij ook dieper wordt ingegaan op de ideeënontwikkeling van de eerste darwinisten en sociaal-darwinisten.
In de periode waarin Darwin zijn theorie ontwikkelde (1830 – 1860) worden ook de eerste contouren zichtbaar van een nieuwe filosofische discipline: wetenschapsfilosofie. Hoe zich dat proces voltrok middels baanbrekende publicaties van John Herschel, William Whewell, John Stuart Mill en Ernst Mach vormt het eerste thema. Het tweede thema in deze derde week is geheel gewijd aan het in politiek-maatschappelijk opzicht uiterst invloedrijke historisch materialisme van Karl Marx.
In de laatste week worden in aansluiting op de behandeling van het neo-kantianisme in de cursus ‘Negentiende Eeuw I’ onder de noemer ‘van pessimisme tot Umwertung’ de filosofieën van twee zeer uitgesproken, karakteristieke denkers uit de negentiende eeuw behandeld, te weten Arthur Schopenhauer en Friedrich Nietzsche.     

Voorkennis

Er is geen voorkennis vereist.

Voertaal

Nederlands

Periode

Bachelor 1, blok 4B; 29 mei t/m 1 juli 2023

Rooster en literatuur

Raadpleeg hier de course guide. De roosters worden eind juli gepubliceerd.