Het jeugdstrafrecht staat voor de uitdaging om jongeren die met justitie in aanraking komen op het juiste pad te krijgen en te houden. Taakstraffen worden vaak opgelegd, ook aan jongeren die voor de kinderrechter verschijnen. Maar wat zijn nu eigenlijk de effecten van taakstraffen? Het onderzoek van Gwendolyn Koops-Geuze, promovenda aan Erasmus School of Law, schijnt licht op de potentie van taakstraffen voor door de kinderrechter veroordeelde jongeren, maar wijst ook op belangrijke aandachtspunten die een betere benutting van dit potentieel in de weg staan.
Ondanks de groeiende toepassing van taakstraffen in westerse jeugdstrafsystemen bleek er nog veel onduidelijk over de (lange termijn) effecten van taakstraffen op recidive onder jongeren. Met name wat betreft de toepassing van taakstraffen in de meest gevorderde fase van het jeugdstrafrechtsysteem, namelijk wanneer jongeren voor de kinderrechter verschijnen. “In mijn onderzoek kwam onder andere naar voren dat door de kinderrechter veroordeelde jongeren met een taakstraf minder vaak en minder ernstig terugvallen in de criminaliteit dan jongeren met een (korte) detentiestraf. De potentie ligt dus bij taakstraffen wat betreft het reduceren van recidive en het verstoren van een pad van naar langdurige criminaliteit in de volwassenheid”, aldus Koops-Geuze. Echter, blijkt uit het onderzoek van Koops-Geuze ook dat de nadruk op de pedagogische doelstelling binnen het jeugdstrafrecht voor sommige jongeren op de achtergrond dreigt te raken: “Het is dus van essentieel belang om taakstraffen beter af te stemmen op de unieke behoeften van door de kinderrechter veroordeelde jongeren om daadwerkelijk impact te hebben op de langere termijn.”
Een pleidooi voor een herziene visie op taakstraffen
Daarom pleit Koops-Geuze voor een nieuwe kijk op de manier waarop taakstraffen worden toegepast en uitgevoerd. “Er valt nog meer uit taakstraffen te halen dan in hoeverre dat op dit moment gebeurt. In de toekomst zouden we bijvoorbeeld meer aandacht kunnen besteden aan de elementen van taakstraffen die door jongeren zelf als effectief worden ervaren, vooral díe elementen die ook terug te zien zijn op de langere termijn.”
“Focus op relaties en sociale behoeften”
Uit het onderzoek blijken verschillende aspecten van belang voor de effectiviteit van taakstraffen in relatie tot positieve gedragsverandering. Zoals het verbeteren van probleemoplossende vaardigheden wat kan leiden tot verbeterde besluitvormingsvaardigheid op langere termijn. “Een ander belangrijk aspect dat naar voren kwam, is het belang van betekenisvolle relaties met pro-sociale volwassenen tijdens de uitvoering van taakstraffen, zoals de taakstrafbegeleiders. De relatie met de taakstrafbegeleider kan een langdurige positieve invloed hebben op jongeren, iets wat nog niet optimaal wordt benut.”
“Daarnaast is het belangrijk om meer aandacht te besteden aan de onderliggende sociale behoeften van door de kinderrechter veroordeelde jongeren, met name zij die aan de rand van hun jongvolwassenheid staan. Denk hierbij aan het binnenhalen van voldoende opleidingsniveau, adequate en stabiele banenkansen, en stabiele woonsituaties voor de toekomst. Onderliggende sociale problemen van deze aard blijven vaak onopgelost, terwijl juist dat, volgens sommige van deze jongeren zelf, een aanzienlijke barrière vormt voor het stoppen met criminaliteit op de langere termijn", aldus Koops-Geuze.
De laatste strohalm
“Om taakstraffen écht de laatste strohalm te laten zijn die door de kinderrechter veroordeelde jongeren bijstuurt van een mogelijk pad naar levenslange, volwassen criminaliteit, kúnnen taakstraffen beter worden afgestemd op de unieke, onderliggende behoeften van deze jongeren. En dat kán (of moét) dus beter”, aldus Koops-Geuze.
- Promovendus
- Meer informatie
Wil je meer weren over het proefschrift of in contact komen met Gwendolyn Koops-Geuze, neem dan contact met ons op via communicatie@law.eur.nl.