Twaalf directeuren van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) hebben in een opiniestuk in het Algemeen Dagblad hun zorgen geuit over kwetsbare wijken in de samenleving. Zij doen in hun opiniestuk een oproep tot meer structurele investeringen in kwetsbare wijken en vragen om onorthodoxe maatregelen om problematiek in kwetsbare wijken op te lossen. Tien onderzoekers van verschillende universiteiten, waaronder Gijs Custers, universitair docent Criminologie aan Erasmus School of Law, hebben als reactie op het stuk van de NPLV-directeuren een opiniestuk toegezonden aan de Volkskrant. In hun opiniestuk zijn zij het eens dat structurele investeringen noodzakelijk zijn voor kwetsbare wijken. Echter, de onderzoekers zijn het niet eens met de manier waarop de NPLV-directeuren de problematiek en structurele investeringen in kwetsbare wijken benaderen.
Een eerste probleem waar de onderzoekers op wijzen in hun opiniestuk is het taalgebruik dat wordt gehanteerd door de NPLV-directeuren. Zo schrijven de directeuren in hun stuk dat het ‘dweilen met de kraan open is’ in kwetsbare wijken. Verder gebruiken zij termen als ‘een ‘stapeling’ van problemen’ en ‘vergiftigende criminaliteit’ wanneer ze spreken over wijken waar veel arme mensen wonen. De onderzoekers beschrijven dit taalgebruik als stigmatiserend en wijzen in hun opiniestuk in de Volkskrant op de gevolgen van het taalgebruik van de directeuren: “Daarmee verergeren zij de negatieve beeldvorming rond deze wijken en kwetsbare bewoners.” Ook wijzen de onderzoekers op het gebruik van termen als ‘achterstandswijken’ en ‘fatsoenlijke stedelijke gemiddelden’ door NPLV-directeuren. Dergelijk taalgebruik suggereert dat een concentratie van arme mensen een plek ziek maakt en dat arme mensen onfatsoenlijk zijn. Custers: “Dit soort negatieve beeldvorming dient om geld voor het programma te regelen, maar verergert tegelijkertijd het stigma van de wijken en mensen.
Arm en rijk in een gezamenlijke buurt
Een tweede probleem dat de onderzoekers aanstippen is het voorstel van de NPLV-directeuren om meer welvarende mensen in kwetsbare wijken te verwelkomen. De directeuren zien dit als een van de oplossingen om armoede tegen te gaan in kwetsbare wijken. De onderzoekers schrijven hierover het volgende in hun opiniestuk in de Volkskrant: “Vooralsnog is er weinig wetenschappelijk bewijs dat ruimtelijke concentratie van armoede sociale problemen in Nederlandse wijken substantieel verergeren. Daarentegen is er wel veel bewijs dat het mengen met welvarende nieuwkomers niet leidt tot een betere sociaaleconomische positie van arme bewoners. Bovendien voeden grote verschillen tussen arm en rijk juist in deze wijken de onvrede en het wantrouwen.”
De NPLV-directeuren hebben in hun opiniestuk betoogd dat onorthodoxe maatregelen nodig zijn om de problematiek van kwetsbare wijken aan te pakken. De onderzoekers schrijven in hun opiniestuk dat het bijbouwen van sociale huurwoningen in middenklasse- en rijkere wijken echt onorthodox is. “Door deze vorm van spreiding kan de stapeling van problemen in kwetsbare wijken veel verder afgeremd worden”, aldus de onderzoekers.
Voorrang bij de aanwijzing van een woning
In het opiniestuk dat in het Algemeen Dagblad verscheen, riepen de NPLV-directeuren op om sociale huurwoningen met voorrang te verhuren aan bepaalde mensen. Burgers die volgens de NPLV-directeuren voorrang moeten hebben op een sociale huurwoning, zijn mensen die ‘geen extra aandacht vragen van buren of overheden’. Voorbeelden die gegeven worden bij deze omschrijving zijn mensen met beroepen zoals onderwijzer, politieagent en hulpverlener. De onderzoekers vinden dit geen oplossing. Zij schrijven in de Volkskrant: “In de praktijk betekent dit dat kwetsbare groepen nóg verder in de verdrukking raken. Het is ook een indirecte oplossing: het gebrek aan betaalbare huisvesting wordt door pleisters plakken voor bepaalde groepen opgelost. Alleen het uitbreiden en breder toegankelijk maken van de sociale huursector zou dit probleem bij de wortel aanpakken.”
De Rotterdamwet
In 2006 werd de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek voor het eerst toegepast in Rotterdam. Om deze reden draagt de wet dan ook de naam Rotterdamwet. De onderzoekers uiten in het opiniestuk in de Volkskrant hun kritiek op de wet: “Deze wet is omstreden vanwege zijn discriminatoire en uitsluitende karakter. Op basis van de wet kunnen mensen zonder inkomen uit werk worden geweerd uit wijken waar de maatregel geldt.” De onderzoekers schrijven daarbij dat er meerdere evaluaties zijn uitgevoerd waarbij de wet getest werd, maar dat er nooit bewijs is gevonden dat de Rotterdamwet de leefbaarheid en veiligheid in de wijken verbeterd.
De onderzoekers wijzen op de negatieve gevolgen die de Rotterdamwet met zich meebrengt: “De wet beperkt wel de mogelijkheden van woningzoekenden, onder wie een disproportioneel groot aantal mensen met een migratieachtergrond. Deze mensen worden verplaatst naar uithoeken van de stad. Hun problemen worden onopgelost of verergeren door een grotere afstand tot voorzieningen.”
Als populair alternatief wijst Custers op het zogenoemde Asset Based Community Development (ABCD). ABCD is een proces dat mensen samenbrengt in hun buurt en als doel heeft om gezamenlijk een verandering tot stand te brengen. ABCD richt zich op het zichtbaar maken en het versterken van een gemeenschap.
Ligt het probleem bij de burgers of de overheid?
Als laatst bekritiseren de onderzoekers dat er in het opiniestuk van de NPLV-directeuren weinig woorden geschonken zijn aan hoe de huidige situatie tot stand gekomen is. Wanneer het op sociale problematiek aankomt, wordt de vinger gewezen naar bewoners van kwetsbare wijken, maar zonder daarbij in te gaan op de invloed van het overheidsbeleid dat de afgelopen jaren gevoerd is. De onderzoekers schrijven in hun opiniestuk in de Volkskrant: “Zo is de sociale huursector geleidelijk afgebroken en uitgekleed, is er gekort op het sociaal minimum, zijn sociale voorzieningen verdwenen en is de overheid grotendeels gestopt met structurele investeringen in kwetsbare wijken.”
De onderzoekers geven aan dat zij voor structurele investeringen in kwetsbare wijken zijn. Op deze manier kunnen mensen meer perspectief krijgen. Volgens de onderzoekers moeten, om mensen meer perspectief te geven, wel andere maatregelen getroffen worden dan wat de NPLV-directeuren voorstellen: “Bied meer ondersteuning aan de talloze bewonersinitiatieven die in kwetsbare wijken actief zijn. Geef bewoners een serieuze rol in het vormgeven van de aanpak in hun wijk, in plaats van bovenaf op te leggen wat de wijk zou moeten zijn. Dus geen kustmatige sociale menging waarbij welvarende bewoners worden voorgetrokken.”
- Universitair Docent
- Meer informatie
Het opiniestuk van de onderzoekers kun je hier lezen.